صنعت غذا: با توجه به شکل فعلی اخذ مالیات بر ارزش افزوده، ‌دولت، مصرف‌کننده و تولیدکننده صنایع غذایی همگی متضرر می‌شوند.

بخشنامه‌‌های خلق‌الساعه، تصمیم‌های غیرکارشناسی و عدم مشورت با تشکل‌های بخش خصوصی در عمل باعث شده تا تولید در کشور همواره درگیر مشکلات خود ساخته داخلی و برخلاف قاعده اقتصاد باشد واز این‌رو قابلیت‌های بسیاری را به‌خصوص در بازار جهانی به‌دلیل قیمت تمام شده بالا از دست بدهیم.
در این رابطه بی‌مناسبت ندیدیم تا پای صحبت‌های دکتر پرویز جهانگیری، دبیر انجمن افزودنی‌ها بنشینیم که ماحصل آن در ادامه می‌آید:

امسال در سال رونق تولید قرار داریم در صنایع غذایی رونق بخشیدن به تولید مستلزم چه اقداماتی است؟

مهم‌ترین اقدام برداشتن موانع فعلی پیش‌روی تولیدکنندگان صنایع غذایی است.
امروز تعامل میان بخش دولتی به‌عنوان سیاستگزار با بخش خصوصی به‌خوبی صورت نمی‌گیرد و عموماً تصمیم‌ها پشت درهای بسته اتخاذ می‌شود.

یکی از مسایلی که بسیار صنایع غذایی را در طول سال‌های اخیر دچار مشکل کرده نحوه اخذ مالیات بر ارزش افزوده است، در این رابطه چه نظری دارید؟

نحوه اخذ مالیات بر ارزش افزوده برای صنعت غذا یک جریان باخت – باخت هم برای مردم و هم برای دولت است.
به‌طور کلی دولت بابت نحوه اخذ مالیات بر ارزش افزوده در صنعت غذا دچار زیان شده، مانند مصرف کننده که به‌دلیل افزایش قیمت مواد غذایی دچار ضرر شده است. بالا بودن قیمت به‌طور کلی رقابت را برای تولیدکننده داخلی مشکل می‌کند و از این‌رو در این فضا زمینه برای ورود کالاهای قاچاق به کشور افزایش می‌یابد، چرا که کالاهای وارداتی به‌صورت قاچاق نه ارزش افزوده دارد و نه حقوق و عوارض گمرکی می‌پردازند و از این‌رو تولیدکننده داخلی در بازار دچار مشکل می‌شود، چرا که ناگزیر از قیمت تمام شده بالاتری برخوردارند.
در این فضا تولیدکننده داخلی برای حفظ بازار ناچار است که به دنبال کاهش قیمت تمام شده باشد که در عمل بدینوسیله زمینه افت کیفیت تولیدات داخلی و در نهایت تهدید سلامت مصرف کننده را به‌دست خودمان فراهم کرده‌ایم.
از سوی دیگر در چنین فضایی مقدمه گسترش ایجاد واحدهای تولیدی زیرزمینی را درکشور فراهم می‌کنیم و به‌دنبال این رویکرد واحدهای شناسنامه‌دار دچار مشکل شده و ناگزیر به تعدیل نیروها و در نهایت تعطیلی می‌شوند. به عبارتی در این شرایط می‌توان با قاطعیت اعلام کرد که نحوه فعلی اخذ مالیات بر ارزش افزوده از صنایع غذایی هیچ فایده‌ای برای دولت ندارد، چرا که با ظهور و توسعه واحدهای بدون شناسنامه عملاً دولت از پرداخت سایر مالیات‌ها هم محروم خواهد شد.
از سوی دیگر وقتی تولید از دسترس دولت خارج شد طبیعی است که تولید ناسالم به‌دنبال‌اش بیماری در سطح جامعه را گسترش خواهد داد.
به‌عنوان مثال می‌توان به روند رشد واحدهای لبنی سنتی اشاره کرد که باعث بیماری تب مالت می‌شود و همانطور که می‌دانید تبعات این بیماری تا سال‌ها با فرد بیمار همراه خواهد بود و آن شخص از توان کمتری در سطح جامعه برخوردار شده در نهایت دولت متحمل هزینه‌های بسیار می‌شود، به‌طوری که این هزینه‌ها به مراتب بیشتر از مالیات بر ارزش افزوده‌ای است که اخذ می‌کند.

یکی دیگر از معضلات امروز صنایع غذایی حاکم بودن اقتصاد دستوری و سیاست تثبیت قیمت‌هاست، چرا که یک تولیدکننده صنایع غذایی وقتی همه مؤلفه‌های تولیداش افزایش یافته، چاره‌ای جز افزایش قیمت محصولات تولیدی‌اش ندارد و طبیعی است وقتی مانع حرکت اصولی اقتصاد شدیم، تولیدکننده ناگزیر به کاستن از حجم تولیداتش خواهد شد و مصرف کننده هم تصور کم فروشی به ذهن‌اش متبادر می‌شود، در این رابطه چه نظری دارید؟

باید قبول کنیم اقتصاد اصول خاص خودش را دارد و بخش خصوصی هم دولت نیست که ردیف بودجه داشته باشد و زیان نکند، پس ناگزیر است مطابق با قاعده اقتصاد حرکت کرده و تولید کند، چرا که اگر بخش خصوصی این مسایل را رعایت نکند ورشکسته می‌شوند.
اقتصاد را قاعده بازار هدایت می‌کند، چه‌طور متولیان تصور دارند تولیدکننده وقتی همه آیتم‌های اقتصادی تولیداش دچار افزایش قیمت شده و از همه مهمتر بخش دولتی هم بهای انرژی را افزایش داده آنگاه قیمت محصولاتش ثابت باقی بماند.
امروز بهای انرژی تولیدکننده ترکیه‌ای نصف قیمت انرژی در ایران است، حال در چنین فضایی چطور توقع داریم قیمت تولیدات را به صورت دستوری پایین نگاه داریم.
پیشنهاد دارم دولت با حاکم کردن اقتصاد آزاد بازار رقابتی را حاکم کند، چرا که در بازار رقابتی بخش خصوصی برای حفظ بازار چاره‌ای جز ارتقای کیفیت و کاهش قیمت ندارد و بازار تعیین کننده نهایی قیمت‌ها خواهد بود.

در طول سال‌های گذشته بازار عراق شاهد حضور پررنگ کالاهای غذایی صادراتی ایران بود، اما اخیراً دولت عراق در راستای حمایت از تولید داخلی‌اش با وضع عوارض و تعرفه‌های سنگین عملاً شراط حضور صنایع غذایی ایران را سخت کرده است و حتی در آتش‌سوزی اخیر کارخانه «کاله» در عراق شائبه‌های بسیاری به‌وجود آمده است‌، در این رابطه چه نظری دارید؟

در مورد آتش‌سوزی کارخانه «کاله» در عراق باید تأکید کنم در هر دولت دنیا چنین اتفاقی به منزله آتش زدن سفارت آن کشور تلقی می‌شود و امروز متعجبم که چرا دولت ایران در این موضوع تا این حد منفعلانه عمل کرده و یک سرمایه‌گذار ایرانی را تنها گذاشته است.
تا به‌امروز مشاهده نشده که یک مسؤول کشور در این مورد واکنشی نشان داده باشد.
وقتی صنایع غذایی ایران در بازار رقابتی عراق پرچم تولید و صادرات کشور را بالا نگاه داشته، از این‌رو ممکن است کار آتش‌سوزی توسط یکی از رقبای خارجی ما در عراق صورت گرفته باشد، چرا دولت پیگیر این موضوع نشده واقعاً جای سؤوال دارد؟!
امروز برای حفظ بازار عراق و سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی این کشور نیاز به حمایت و کمک دولت احساس می‌شود، حداقل در نظام تعرفه‌گذاری شایسته است دولت عراق با توجه به مشترکاتی که داریم تمهیدات دیگری بیاندیشد.

درخصوص نمایشگاه بین‌المللی «ایران اگروفود» چه نظری دارید؟

به اعتقاد من باید بهای بیشتری به این نمایشگاه بدهیم و اطلاع‌رسانی گسترده‌تری برای مشارکت‌کنندگان خارجی و بین‌المللی و حتی داخلی صورت گیرد تا راه‌های توسعه صادرات از طریق این نمایشگاه جامع و بزرگ بخش هموار شود.