دکتر مسعود رسولی، دبیر انجمن صنفی صنعت گوشت بسته‌بندی و مواد پروتئینی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ما، ضمن اشاره به این مطالب به سؤالات مطرح شده پاسخ داد که شرح آن را می‌خوانید.
به نظر شما در یک سال گذشته تاکنون چه مؤلفه‌هایی باعث شد که قیمت گوشت به اوج خود برسد؟
طی این مدت، قیمت گوشت نیز مانند همه کالاها افزایش یافته است؛ زیرا دامداران، نیازهای تغذیه‌ای دام خود را گران‌تر تهیه کرده و مجموعاً تمامی هزینه‌های زندگی بر اساس قیمت‌های روز تغییر کرده و موجب افزایش هزینه‌ها و ایجاد مشکلاتی در رابطه با تأمین دامداران شده است. با توجه به این که پایه و اساس تأمین گوشت، تأمین دامدار است هم‌اکنون کلیه دامداران اذعان می‌دارند که در حال زیان‌دهی هستند و با یک محاسبه دقیق می‌توان دریافت که هزینه‌های تغذیه دام و مسائل جانبی همچون دارو و درمان، بهداشت و پیشگیری و کنترل بسیار افزایش یافته است که به نسبت، دامدار نیز سود لازم را دریافت نمی‌کند؛ اما اتفاقی که امروز شاهد آن هستیم این است که مصرف‌کنندگان گوشت و مرغ بسیار کاهش یافته‌اند. تقریباً اوخر سال، حدود ۱۲۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی در کشور انجام شد که زمانی این رقم، نیاز عادی کشور بود اما متعاقبا با توجه به قیمت‌گذاری دولت در رابطه با مرغ کامل که می‌توان آن را به قیمت کیلویی ۶۳ هزار تومان فروخت، اما مرغ با قیمت حدود ۵۵-۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد که علت آن کاهش مصرف و افت قیمت در بازار است. در مورد گوشت هم اوضاع به همین منوال است. طبق آمار انجمن، تولید گوشت قرمز شرکت‌های عضو نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد و تولید مرغ نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد کاهش یافته است. در نهایت این که ما همان بازار، مشتریان و فروشگاه‌ها را داشتیم. انجمن ما به حدود ۷هزار شعبه فروشگاه زنجیره‌ای و غرفه‌های میادین میوه و تره‌بار و ۱۰ هزار ارگان خدمات‌رسانی می‌کند. در مجموع، این بازاری است که صنعت ما از آن برخوردار است، اما هم‌اکنون این بازار، بسیار کوچک‌تر شده و مصرف‌کنندگان به شدت کاهش یافته‌اند.
تولید انجمن در سال۱۴۰۱ چه میزان کاهش یافته است؟
در واقع منظور من از آمار فوق، میزان تولید صنف خودمان بوده است، اما بخشی از مشتریان نیز گوشت و مرغ مصرفی خود را از مغازه‌های قصابی تهیه می‌کنند. البته باید تأکید کرد که خرید گوشت و مرغ بسته‌بندی شده از هر لحاظ به نفع مصرف‌کننده است و خوشبختانه این صنعت روز به روز در حال گسترش است. هم‌اکنون اکثر مردم به این نتیجه رسیده‌اند که خرید مرغ کامل، ضایعات زیادی به همراه دارد و در واقع ۳۰ درصد یک مرغ کامل از پوست، چربی، دنبالچه، نوک و بال و ضایعات دیگر تشکیل شده است. وقتی قیمت یک کیلوگرم مرغ ۶۰ هزار تومان تعیین می‌شود، ۳۰ درصد آن یعنی ۱۸ هزار تومان آن ضایعات است و مصرف‌کننده مرغ کامل ناچاراً وجهی از خرید را در سطل زباله می‌اندازد. از طرفی، این‌گونه مرغ‌ها معمولاً در محیط غیربهداشتی، پاک و قطعه‌بندی شده و از تمام این‌ها بگذریم شاید بخشی از مرغ مثل سینه یا ران مصرف نداشته و یا کمتر مصرف داشته باشد که به این ترتیب ناچاراً باید آن را در یخچال نگهداری کرد؛ اما در گوشت و مرغ بسته‌بندی شده، مصرف‌کننده معمولاً هر قطعه‌ای که مورد مصرف است را تهیه می‌کند و این قبیل محصولات در محیطی کاملاً بهداشتی پاک و قطعه‌بندی می‌شوند. از طرفی وقتی در کارخانه اقدام به پاک کردن گوشت و مرغ می‌شود استخوان، چربی، پوست و ضایعات، مجدداً به چرخه صنعت برگشته و مورد استفاده قرار می‌گیرد و یا به صورت خوراک دام و یا روغن و چربی استفاده می‌شود، اما در غیر این صورت یا باید آن‌ها را در یخچال خانه نگهداری کرد و یا دور ریخت و یا حتی گاهی مواقع برخی کبابی‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها و رستوران‌های بین‌راهی از آن سوءاستفاده می‌کنند که از لحاظ بهداشتی مشکل‌ساز است. در مجموع، تهیه گوشت و مرغ بسته‌بندی شده به نفع مصرف‌کنندگان است. مسأله دیگر این که قیمت گوشت و مرغ کامل در قصابی‌های سطح شهر به دلیل اختلاف هزینه‌ها و اجاره‌بهای مغازه‌ها در مناطق پایین و بالای شهر متفاوت است؛ بنابراین قیمت‌ها نیز با توجه به آن محاسبه می‌شود، اما محصولات بسته‌بندی شده در تمامی سطح شهرها و فروشگاه‌ها از یک قیمت یکسان برخوردار بوده و با یک قیمت عرضه می‌شود. حتی آنالیز گوشت و مرغ بسته‌بندی شده نیز یکسان است و ران، سینه و… برندهای مختلف دارای برش، چربی‌گیری، پاک‌سازی و … یکسان است.
چرا از نظر مردم، قیمت گوشت و مرغ بسته‌بندی شده گران‌تر است؟ در مجموع به نظر شما محصولات بسته‌بندی شده، چند درصد گران‌تر هستند؟
این محصولات به هیچ عنوان گران‌تر نیستند. در واقع محصولات بسته‌بندی، سود خود را از فروش ضایعات به دست می‌آورند و از آنجا که خرید آنان به صورت عمده است، سود خود را کسب می‌کنند، اما گوشت و مرغ یک دکان قصابی با حجم کمتر و قیمت گران‌تری تهیه می‌شود و از طرفی، ضایعات این مراکز به اندازه‌ای نیست که اقدام به فروش آن کنند. بنابراین شرکت‌های بسته‌بندی، سود خود را از این بابت کسب کرده و در صورت محاسبه دقیق خواهید دید که خرید از آنان به صرفه‌تر است، اما اشکال در این است که در صنعت گوشت و مرغ بسته‌بندی، کل به اجزا تبدیل می‌شود؛ از این رو شاید گمان شود، وقتی که قیمت مرغ زنده کیلویی ۳۰ هزار تومان است پس چرا سینه مرغ بسته‌بندی شده به قیمت ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد؟ ولی باید بدانیم که با کشتار مرغ زنده، از وزن لاشه آن ۲۵درصد کم می‌گردد. وقتی که لاشه مرغ نیز تبدیل به مرغ آماده می‌شود ۳۰ درصد ضایعات چربی و پوست آن کم می‌شود. همچنین سینه مرغ بسته‌بندی شده، چون قسمت باارزش‌تری است، بال، بازو، گردن و … جدا شده؛ از این رو کمی گران‌تر به فروش می‌رسد. این‌ها از دلایلی است که مصرف‌کننده گمان می‌کند محصولات بسته‌بندی شده گران‌تر هستند. در واقع، چون مصرف‌کننده از قیمت پایه اطلاع دارد طبق محاسبات خودش، قیمت مرغ بسته‌بندی شده را گران می‌پندارد. در مورد کالاهای دیگر این مشکل وجود ندارد، اما در مورد گوشت و مرغ بسته‌بندی شده شاید مصرف‌کننده به راحتی این قیمت‌گذاری را نپذیرد. البته هم‌اکنون صنعت بسته‌بندی گوشت و مرغ در جامعه جا افتاده و مردم به این نتیجه رسیده‌اند که تهیه این محصولات نسبت به مرغ باز از لحاظ بهداشتی واقعاً بهتر است. همچنین این محصولات از لحاظ زیست‌محیطی و اقتصادی و به طور کلی از هر نظر برای مصرف‌کننده از صرفه بیشتری برخوردار هستند.
اخیراً از سوی انجمن و سازمان‌های نظارتی، شاهد گریدبندی در مورد گوشت و مرغ هستیم؛ در واقع ارزشیابی‌هایی در بسته‌بندی محصولات پروتئینی مشاهده می‌شود؛ در این باره توضیح دهید.
به طور کلی تمامی محصولات خام دامی شناسنامه‌دار که توسط شرکت‌های مجاز تولید می‌شوند از سلامت کامل برخوردار هستند؛ یعنی از لحاظ شیمیایی، بیولوژیکی و فیزیکی سالم بوده و مشکل بهداشتی ندارند، اما بحث کیفیت، فراتر از ایمنی و سلامت است؛ برای مثال ممکن است یک شرکت اقدام به تولید مرغی کرده که میکروب میکروب‌های غیربیماری‌زای آن در حد نرمال بوده و مصرف آن مجاز باشد، اما یک شرکت که شرایط بهداشتی را فراتر از این‌ها رعایت کرده و میکروب غیربیماری‌زای مرغ و گوشت آن بسیار کمتر از حد استاندارد است، صددرصد گوشت و مرغ تولیدی آن دارای مواد مغذی‌تری است و بافت، طعم و مزه بهتر و ماندگاری بیشتری دارد. طبق اعلام دامپزشکی اگر کسی بخواهد شرایط بهتری را در تولید گوشت و مرغ به کار گیرد، به او امتیاز A و B و A+ را می‌دهند که ماندگاری و دیگر فاکتورهای آن فرق دارد.
ماندگاری این محصولات چقدر در نظر گرفته شده است؟
البته هنوز دامپزشکی، دستور این اختلاف زمان را نداده است، اما این سازمان موافق تغییر زمان ماندگاری است. در واقع زمانی، تنها دغدغه دامپزشکی این بود که محصولات بهداشتی را در اختیار مردم قرار دهد اما هم‌اکنون به این نتیجه رسیده است که به مقوله کیفیت ورود کنیم. در این رابطه باید حمایت‌های تشویقی انجام گرفته تا کشتارگاه‌ها، دامداری‌ها و شرکت‌های بسته‌بندی ارتقا یافته و بهتر از قبل عمل کنند.
در رابطه با عملکرد انجمن در سال ۱۴۰۱ توضیح دهید. تاکنون چند درصد از اهداف، تحقق یافته و چه برنامه‌هایی را در دست اجرا دارید؟
در سال ۹۴ که دبیر انجمن شدم ۷ شرکت عضو انجمن بودند، اما اکنون و در سال ۱۴۰۱ باعث افتخار است که حدود ۱۲۰ واحد از کارخانجات بسته‌بندی فعال در سطح کشور، عضو انجمن هستند. در واقع این صنعت در چند سال اخیر پیشرفت زیادی کرده و جایگاه محصولات بسته‌بندی شده در بازار بسیار رشد کرده است. ما تنها صنفی هستیم که با توجه به این که مواد اولیه همگن نداریم (یعنی دو مرغ یا دو دام از لحاظ سایز و اندازه یک شکل نیستند) اما محصولات خود را استاندارد کرده‌ایم و هم‌اکنون هر محصول ما دارای یک کد و یک عنوان و آنالیز مشخص است و تمامی شرکت‌های ما محصولات خود را با یک آنالیز تولید می‌کنند که با این کار، مشتری سردرگم نمی‌شود و قیمت‌ها در سطح کشور با یک قیمت استاندارد و مصوب عرضه می‌گردد. علاوه برآن، همکاری بسیار خوبی با بخش دولتی داریم و وقتی دولت قصد دارد گوشت را با قیمت مناسب در سطح بازار عرضه کند به او کمک کرده و این کار را با سیستم کاملاً مکانیزه و مشخص انجام می‌دهیم که دولت می‌تواند کل زنجیره را کنترل و نظارت کند. از طرفی با دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی در زمینه‌هایی همچون بازدید دانشجویان از واحدها، همکاری در پایان‌نامه‌ها، مقالات، ثبت‌اختراعات و پژوهش‌های مختلف همکاری‌های بسیار خوبی داشته و سعی کرده‌ایم با اعضای انجمن نیز ارتباط نزدیکی داشته باشیم و مسائل و مشکلات آنان را با بخش دولتی پیگیری کرده و با مذاکره و مکاتبه آن را حل کنیم. همچنین ارتباط خوبی با مصرف‌کنندگان برقرار کرده و به کمک رسانه‌ها، فعالیت‌های خود را اطلاع‌رسانی کردیم و مزایای مصرف محصولات شناسنامه‌دار را نشان دادیم. همانگونه که به عرض رساندم ما به ۷هزار فروشگاه زنجیره‌ای در سطح کشور خدمات‌رسانی کرده و علاوه بر آن محصولات ما در سطح کشور در غرفه‌ها و میادین میوه و تره‌بار عرضه می‌گردد. این محصولات، شناسنامه‌دار و بهداشتی هستند و با قیمت مناسب عرضه می‌شوند. البته باید اضافه کنم که قیمت مناسب زمانی محقق می‌شود که با حقوق و درآمد افراد همخوانی داشته باشد، اما متأسفانه هم‌اکنون در کشور ما دخل و خرج با هم همخوانی ندارد. بر طبق آمار، قیمت‌ها به نسبت درآمد بسیار افزایش یافته و بسیاری از مردم ناچاراً از مصرف گوشت و مرغ خود کم کرده‌اند و متأسفانه مصرف گوشت قرمز و مرغ در خیلی از افراد به صفر رسیده است. وقتی اعلام می‌شود که هم‌اکنون مصرف سرانه گوشت قرمز به حدود ۴-۳ کیلوگرم در سال رسیده است؛ یعنی یکسری از افراد، گوشت بیشتری مصرف کرده، اما تعدادی نیز اصلاً مصرف نمی‌کنند.
مصرف سرانه گوشت قرمز به چه میزان رسیده است؟
حدود ۳ الی ۴ سال قبل، مصرف سرانه گوشت قرمز ۱۲ کیلوگرم بود و سپس به ۶ کیلوگرم رسید و اکنون مصرف سرانه آن به ۴-۳ کیلوگرم در سال رسیده که بسیار ناچیز است. در کشوری همچون چین که مصرف گوشت قرمز آن پایین است، ۵۳ کیلوگرم مصرف سرانه گوشت قرمز در سال است یا در برخی از کشورهای آمریکایی مثل آرژانتین یا آمریکا مصرف سرانه گوشت قرمز سالانه بالای ۱۰۰ کیلوگرم است. با کمال تأسف وقتی مصرف گوشت قرمز در افراد کم می‌شود، کمبود اسید آمینه‌های جانوری بروز می‌کند. یکسری از اسید آمینه‌ها ضروری هستند و بدن، قادر به ساخت آن‌ها نیست و انسان باید آن را از طبیعت به دست آورد. برخی از اسیدهای آمینه، جانوری هستند یعنی باید آن را از گوشت و مرغ کسب کرد و نمی‌توان از گیاهان به دست آورد. متأسفانه در صورت عدم تأمین اسیدهای آمینه، مشکلات تغذیه‌ای، ایمنی و بسیاری از مسائل و مشکلات دیگر ایجاد شده که باید در جهت رفع آن کوشید. نگرانی ما تنها از این جهت نیست که با کاهش مصرف گوشت و مرغ، کسب و کار ما به هم می‌ریزد، بلکه نگران این هستیم که مسائل تغذیه‌ای در جامعه ایجاد شود.
لطفاً در ادامه صحبت های خود در زمینه اقدامات انجام شده و در حال اجرا توسط انجمن توضیح دهید.
انجمن صنفی صنعت بسته‌بندی مواد پروتئینی کشور موفق شده است تفاهم‌نامه‌هایی را با مراکز آموزشی و پژوهشی و ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف به انجام رسانده و همکاری‌های خوبی با آن‌ها داشته باشد. اخیراً نیز تفاهم‌نامه‌ای را با انستیتو تحقیقات و تغذیه‌ای و صنایع غذایی منعقد کردیم. این تفاهم‌نامه در خصوص مسائل آموزشی، پژوهشی و … است. همچنین یک مؤسسه فنی و حرفه‌ای را برای آموزش کارگران خود به ثبت رساندیم؛ زیرا کارگران این صنف باید از تخصص کافی برخوردار باشند و نمی‌توان یک فرد عادی را در این رابطه استخدام کرد. در این زمینه متأسفانه با کمبود نیروی کار مواجه‌ایم.
این اقدامات از چه زمانی مورد توجه قرار گرفته و از چه تعداد کارآموز برخوردار هستید؟
مؤسسه فنی‌و‌حرفه‌ای را در سال جاری راه‌اندازی کرده تا کارگران ساده را آموزش دهیم. اولین دوره کارآموزی را نیز از سال آینده شروع خواهیم کرد. از طرفی، تجهیز آموزشگاه را داشته‌ایم؛ زیرا بیشتر کارهای ما عملی است تا بتوان از یک کارگر ساده، نیرویی متخصص پرورش داد و آن را به صنعت معرفی کرد. به تازگی نیز تفاهم‌نامه بسیار خوبی با سازمان دامپزشکی کشور منعقد کردیم تا بخش‌هایی مثل پیش‌ممیزی‌های سازمان توسط انجمن انجام شود. در واقع همکاری‌های بسیار خوبی با سازمان دامپزشکی داریم که این همکاری‌ها از قبل نیز وجود داشته است. ما تک تکِ محصولات خود را از طریق سازمان دامپزشکی کدگذاری و استانداردسازی کردیم. در نهایت، همکاری‌های خوبی را در بحث ممیزی‌های داخلی، پیش‌ممیزی‌ها، نظارت‌ها و کنترل‌های دامپزشکی با سازمان دامپزشکی شروع کردیم. از طرفی، با اعضای انجمن ۴-۳ جلسه در هتل المپیک برگزار کردیم و مسائل و مشکلات آنان در این جلسات مطرح شد. در واقع، اعضای ما مشکلات خود را به صورت تلفنی و یا با ارسال نامه بیان کرده و ما سعی می‌کنیم آن را جهت پیگیری و رفع به دولت انتقال دهیم. دولت نیز همکاری‌های خوبی با ما داشته است و ما تمامی امور خود را تحت کنترل و نظارت دولت به انجام می‌رسانیم؛ به طوری که حتی در نقل و انتقال یک کیلوگرم گوشت حتماً گواهی حمل بهداشتی صادر شده و تحت کنترل و نظارت سازمان دامپزشکی انجام می‌شود. مسائل مالی انجمن نیز تحت کنترل و نظارت سازمان امور مالیاتی کشور و مسائل بیمه‌ای تحت نظر سازمان تأمین اجتماعی است. در مجموع این که تمامی مسائل ما اعم از بهداشتی، اقتصادی و … کاملاً تحت کنترل و نظارت است. از این رو انتظار داریم دولت نیز همکاری خوبی با ما داشته باشد.
نحوه تعامل دولت با شما به چه صورت است؟
در واقع دولت، تعامل خوبی با ما دارد، اما انتظار داریم که این تعامل بهتر شود. به طوری که می‌دانیم دولت، شرکت پشتیبانی امور دام کشور را برای تنظیم بازار گوشت و مرغ راه‌اندازی کرده است، اما این شرکت دارای امکانات خاصی نیست؛ درحالی که انجمن و اعضای ما دست‌کم چندین برابر شرکت پشتیبانی از امکانات برخوردار است. دولت می‌تواند از این امکانات برای تحقق اهداف خود استفاده کند. به نظر من وقتی ما در این صنعت دارای ۱۰۰ هزار نفر نیروی شاغل هستیم و یا هزار و ۲۰۰ خودروی یخچال‌دار و حدود ۱۲۰ کارخانه فعال داریم که از سردخانه، سالن و امکانات کافی برخوردار است، چرا دولت از این امکانات استفاده نکند؟! دولت باید با حمایت از انجمن از این امکانات، بهره ببرد.
بیشتر چه حمایت‌هایی مد نظر شماست؟
با توجه به این که مصرف گوشت و مرغ در کشور کم شده است، دولت باید با خرید مناسب گوشت و مرغ از مرغدار و دامدار کمک کند تا آنان بتوانند سود و وجهی که حق آنان است را کسب کنند. سپس یک یارانه برای این کار در نظر بگیرد و گوشت و مرغ را با قیمت مناسب در اختیار ما قرار دهد و قیمت محصول را برای ما و سود فروشگاه‌ها را هم تعیین کند. ما دارای ۷ هزار فروشگاه زنجیره‌ای در سراسر کشور هستیم که هر ایرانی می‌تواند به راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشد و محصول را با قیمت مناسب تهیه کند. با این شرایط خوب، دیگر نیازی به بن و کوپن نیست. مردم ما نباید عمر خود را در صف‌ها برای تهیه محصول بگذرانند و دولت باید از شرایط به نحو احسن استفاده کند.
در انتها چه صحبتی با مصرف‌کنندگان دارید؟
توصیه من به مصرف‌کنندگان این است که هیچ ارزانی، بی‌دلیل و هیچ گرانی بی‌حکمت نیست. محصولات بسته‌بندی شده گران نیستند و از مزایای مهم این محصولات این است که حداقل شناسنامه‌دار و قابل ردیابی و رصد هستند. از لحاظ اقتصادی و بهداشتی نیز مقرون به‌صرفه بوده و به محیط زیست آسیب نمی‌رسانند. تقاضای ما از مصرف‌کنندگان این است که از محصولات شناسنامه‌دار مصرف کنند تا خیالشان بابت سلامتی محصول آسوده باشد. البته منظور ما این نیست که مراکز قصابی و فله‌فروشی نامعتبر هستند، اما محصولات بسته‌بندی شده را می‌توان ردیابی، کنترل و پایش کرد. وقتی دولت روی یک محصول تا این اندازه نظارت دارد و همه چیز آن از جمله بهداشت، قیمت و … مورد کنترل است، مردم هم باید از آنجا اقدام به خرید کنند؛ زیرا در صورت برخورد با مشکل به راحتی قابل کنترل و رسیدگی است.
