صنعت غذا: «به نظر من، روند افزایش قیمت همچنان اتفاق خواهد افتاد با آن که نگاه ما در «نان‌آوران» این است که بتوانیم همه درآمدی که شرکت مد نظر دارد را با افزایش فروش و تیراژ محقق کنیم و اولین گزینه ما افزایش قیمت نبوده است؛ مگر در جاهایی مثل بحث آرد که یک باره به ما تحمیل شده است و در توان ما نیست که ناگهان، آرد را از ۵ تا ۶ هزار تومان به قیمتی حدود ۱۶ هزار تومان خریداری کنیم.»

آنچه خواندید بخش‌هایی از صحبت‌های مهندس امین مروت‌پور مشاور ارشد مدیرعامل «نان‌آوران» در گفت‌وگو با «اقتصادسبز» است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

سال ۱۴۰۲ به نام «مهار تورم و رشد تولید» نام‌گذاری شده است، ابتدا تحلیلی از وضعیت موجود نمایید و دیگر آن که آیا رفتار مجریان قانون با این دو عناوین زیبا سنخیتی دارد یا خیر؟
از سال گذشته به دلیل حذف یارانه و وجهی که بابت آرد دولتی پرداخت می‌شد، افزایش قیمت شدیدی در بحث نان‌های صنعتی رخ داد؛ برای مثال یک نوع محصول نان تست ما که نماد قیمت در بازار است از ۱۸ هزار تومان به ۳۰ هزار تومان افزایش قیمت یافته و تقریباً دو برابر شد، به این خاطر که قرار بود نرخ آرد را به صورت سراسری آزاد کنند، اما این فقط در بحث نان‌های صنعتی اتفاق افتاد اما در رابطه با نان‌های سنتی عملا برای مصرف‌کننده این سوبسید رعایت شد؛ یعنی آرد به صورت آزاد به فروش می‌رسد، ولی مابه‌التفاوت آن را دولت به نانوایی‌های سنتی پرداخت می‌کند؛ در حالی که همواره قصد بر این بود که با تولید نان صنعتی، از ضایعات کمتری برخوردار شویم. از طرفی، میزان آردی که در نان‌های صنعتی استفاده می‌شود، بسیار کمتر است و به هیچ وجه قابل مقایسه با نانوایی‌های سنتی نیست و عمدتاً ریخت و پاش آرد و از بین رفتن و فروش در صنف سنتی‌پز اتفاق می‌افتد و میزان آرد در نان‌های صنعتی به اندازه‌ای نبود که بخواهند این قانون را در مورد آن اجرا کنند. بنابراین سال گذشته این افزایش قیمت را به خاطر بحث آرد داشتیم. مسأله دیگر این که نرخ ارز در سال گذشته با حدود ۲۷ تا ۲۸ هزار تومان آغاز شد و با بیش از ۵۰ هزار تومان به پایان رسید و از آن جا که وقتی بحث نان پیش می‌آید بسیاری از افراد گمان می‌کنند که نان صنعتی نیز فقط با آرد و… سر و کار دارد، اما باید گفت مواد اولیه‌ای که در نان‌های صنعتی استفاده می‌شود تماماً وارداتی است و مثلاً شرکت «نان‌آوران»، مواد اولیه‌اش را از یک شرکت فرانسوی وارد می‌کند. بنابراین افزایش مواد اولیه به شدت تأثیرگذار بود و از آن جا که در صنعت نان نیز تقریبا ۷۰ درصد قیمت محصول را مواد اولیه تشکیل می‌دهد، این تأثیر بسیار چشمگیر‌تر است. از طرفی، قیمت سلفون نیز به شدت افزایش یافت و یا بست‌هایی که در بسته‌بندی نان استفاده می‌شود، وارداتی است و تولید داخلی نداریم، به خاطر همین این تجربه افزایش قیمت باعث شد که بهای سنگینی پرداخت کنیم. امسال نیز با توجه به شعاری که برای سال ۱۴۰۲ عنوان شده است، همچنان شاهد این اتفاقات هستیم؛ یعنی نمی‌توان به یکباره این افزایش قیمت را کنترل کرد. بنابراین هنوز ریتم این افزایش قیمت با افزایش نرخ مواد اولیه و موارد ارزی سازگار نیست. به این ترتیب، اتفاقی که برای همه صنایع افتاده، این است که اگر بخواهند سود خود را حفظ کنند ممکن است همان وجه برگردد، ولی تعداد تولید کاهش پیدا می‌کند؛ یعنی تعداد مصرف‌کننده خود را از دست می‌دهیم، چون بخشی از مصرف‌کنندگان، دیگر توان و قدرت خرید محصول ما را نخواهد داشت.
به نظر من، روند افزایش قیمت همچنان اتفاق خواهد افتاد با آن که نگاه ما در «نان‌آوران» این است که بتوانیم همه درآمدی که شرکت مد نظر دارد را با افزایش فروش و تیراژ محقق کنیم اما گزینه نخست ما افزایش قیمت نیست؛ مگر در جاهایی مثل بحث آرد که یک باره به ما تحمیل شده است و در توان ما نیست که ناگهان، آرد را از ۵ تا ۶ هزار تومان به قیمتی حدود ۱۶ هزار تومان خریداری کنیم.

طی دو دهه گذشته سیاست‌گذاران کلان اقتصاد همواره دنبال این بودند که سیستم نان سنتی را به سمت صنعتی شدن ارتقا دهند تا شاهد کاهش ضایعات باشیم و بحث هدفمندی یارانه‌ها مطرح شد، اما رفتار دولتمردان در یکی دو سال گذشته برخلاف سیاست‌های یکی دو دهه گذشته بوده است و عملاً یارانه به سمتی رفت که قبلا قرار بود کمرنگ و اصلاح شود؛ این رویکرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؛ البته این سؤال را بیشتر به آن خاطر مطرح می‌کنم که نان صنعتی و سنتی را در یک دوی ماراتن شرکت داده‌اند، اما به این صورت که پای صنعتی‌ها را بسته و می‌گویند با نان‌های سنتی مسابقه بدهید؛ با توجه به این که در حال حاضر شرایط اقتصادی به گونه‌ای است که دیگر مردم حتی دنبال محصول کیفی‌ نبوده و بیشتر دنبال محصولات ارزان‌ قیمت هستند، در این رابطه توضیح دهید.
من اساساً موافق تقابل نان صنعتی و نان سنتی نیستم و به نظر من این دو محصول دارای الگوی مختلف تولید بوده و دو نوع محصول متفاوت محسوب می‌شوند؛ یعنی هیچ‌وقت نان تست نمی‌تواند جایگزین نان تافتون، سنگک و… شود. بنابراین مطرح ساختن این موضوع که قصد رفتن به سمت صنعتی شدن را داریم فقط به واسطه برخی مسائل همچون دزدی در بحث آرد و یا شاید به خاطر موارد بهداشتی است؛ یعنی باید گفت که مشکل نان سنتی به هیچ‌وجه با افزایش قیمت نان صنعتی حل نمی‌شود، چون کاربرد آن‌ها متفاوت است و هیچگاه نمی‌توان غذای ایرانی مثل آبگوشت یا… را با نان صنعتی همچون نان تست خورد و الزاما دلیلی ندارد که بخواهیم نان سنتی را کنار بگذاریم تا نان صنعتی تولید کنیم و این‌ها در دو لاین متفاوت تولید می‌شوند. به نظر من مشکل عمده در بحث نان سنتی این است که اولاً به نانوا آموزش لازم داده نمی‌شود و دیگر آن که در حال حاضر، درآمد نانوا به هیچ عنوان با هزینه‌هایش سازگاری ندارد و این فقط شامل نانوایان نیست و در خیلی از صنوف، افراد فقط امورات روزمره خود را می‌گذرانند؛ بنابراین یک نوع بی‌ثباتی در بسیاری از صنوف به چشم می‌خورد؛ به طوری همواره می‌بینیم که افراد ناچاراً در حال تغییر صنف و شغل‌ خود هستند. در نتیجه بعید می‌دانم که اصلا مشکل نان سنتی با توسعه نان صنعتی حل شود و این دو را مقابل هم قرار دادن، کار اشتباهی است، چون دو مدل متفاوت هستند.
به نظرمن در ابتدا باید قیمت‌گذاری در نان سنتی اصلاح شده تا برای نانوا توجیه داشته باشد و دیگر این که بحث آموزش به نانوا را مورد توجه قرار داد و یا حتی در بحث‌هایی مثل پرداخت وام به آنها تدابیری اندیشیده شود تا حداقل یکسری از نانوایان در شهرستان‌ها بتوانند با دریافت وام، مالک مغازه شوند. در حال حاضر متأسفانه در نانوایی‌های سنتی و حتی فانتزی‌ها، یکسری زد و بندها باعث شده است تا صاحبان مغازه برخی از نانوایان را جواب کرده و دیگری را جایگزین کنند و نرخ اجاره مغازه صرفاً به خاطر تولید نان نیست، بلکه به خاطر حجم آردی است که دریافت می‌کنند. به نظر من این کار نیاز به اصلاح ریشه‌ای دارد و نان سنتی و فانتزی به بحث آموزشی و حمایت نیاز دارند تا نانوا مالک مغازه خود شده و بتواند به صورت قسطی، جایی را تحت مالکیت خود در آورده و کار کند. به این ترتیب قیمت نان هم اصلاح شده و برای مصرف‌کننده توجیه خواهد داشت. به اعتقاد من هم‌اکنون زیرساخت این امر مشکل دارد.

در اصل شما خواستار آزادسازی در این صنعت هستید؟
به نظر من آزادسازی خیلی خوب است. اگر به یاد داشته باشید زمانی در بحث نان سنتی به این سمت و سو در حال حرکت بودیم، اما این اتفاق نیفتاد. اکنون با این که آرد را در نان صنعتی آزاد کردند، اما آن را به صورت سهمیه‌ای خریداری می‌کنیم و این بسیارعجیب است و مسائل به هیچ عنوان با هم همخوانی ندارد.
در مورد «نان‌آوران» باید گفت که تا دو دهه گذشته، سیر تکاملی بسیار خوبی را طی کرده و تا دو سال قبل همواره در تولید، شاهد نوع‌آوری بوده است، اما هم‌اکنون به نظر می‌رسد به تأسی از فضای کلی اقتصاد، روند توسعه‌ای کند و حتی کمتر در زمینه تنوع تولید برخی محصولات خود مثل یکسری از مافین‌ها و… ورود می‌کند؛ در رابطه با این امر توضیح دهید.
ما از سال ۹۹ با تمام ظرفیت کار می‌کنیم و اکنون در حال راه‌اندازی واحد جدیدی هستیم تا بتوانیم ظرفیت‌های خود را پوشش دهیم. همچنین در حال تولید یک محصول جدید تحت عنوان نان تست پروتئینی هستیم که یک بار آن را در سال ۸۷ تولید کرده بودیم، اما چون در آن زمان هم نان صنعتی و هم این محصول، خیلی در ایران شناخته شده نبود، تولید آن را متوقف کردیم. اکنون حدود ۶ ماه است که مجدداً تولید این محصول را آغاز کرده و استقبال خوبی نیز از آن شده است. در واقع این محصول، یک نان تست پروتئینی بوده و بسته‌بندی آن هم سبز رنگ است. ما روی بحث تست‌ها مثل تست نرم هم تمرکز کرده‌ و قصد داریم در این رابطه قوی‌تر کار کنیم. از طرفی، تصمیم به افزودن یکسری از محصولات جدید نیز به سبد تولیدات خود داریم.

آیا قصد ندارید روی نان باگت کار کنید؟
باگت عمدتاً نانی است که باید تازه‌فروشی شود و اکنون در خیلی از سوپرمارکت‌ها، آن را در کیسه‌هایی قرار داده و همان روزی که تولید می‌شود به فروش می‌رسد، اما در تولید الگوهای انبوه، یک مقدار ماهیت کیفیتی خود را از دست می‌دهد. با این وجود پرسنل ما در R&D در حال کار کردن روی نان باگت هستند. از طرفی ۷ تا ۸ نوع محصول مختلف را طراحی کردیم که در گروه‌های نان‌های بولکی یا همان نان‌های ساندویچی، نان‌ تست و محصولاتی مثل سوخاری و نان‌های لایه‌ای مثل کروسان و… است؛ یعنی در همه گروه‌ها، یک تا دو محصول جدید را تولید کردیم. همچنین در حال انجام کار مشترک با یک شرکت فرانسوی هستیم و پروژه تولید یکسری از محصولات را با همکاری آنها پیش می‌بریم تا بتوانیم در زمینه‌های مختلف و در رابطه با بهبود دهنده‌ها به ارتقا برسیم و در همین رابطه تیم R&D ما نیز به تازگی در یک دوره ۱۰ روزه در فرانسه شرکت کرد.
در مورد بحث کُندی کار در سال‌های گذشته نیز باید گفت که این امرهم به واسطه شرایط بازار اتفاق افتاده است و هم این که به نظر من، سازمان‌ها نیاز دارند تا یک دوره گذار را طی کنند؛ یعنی نسل به نسل باید جابجایی‌هایی انجام شود تا یکسری ایده‌های جدید با انرژی جدید روی کار بیاید. خدا را شکر این اتفاق از سال ۱۴۰۰ در «نان‌آوران» افتاده و فعالیت ما در بخش‌های مختلف، پر رنگ‌تر شده است

شرکت‌هایی مثل هدیه لادن و پادانا آسیا هم برای شما کار می‌کنند؟
هدیه لادن، پادانا آسیا، شرکت آرد ستاره و همچنین یک شرکت نیز در ایلام برای ما لواش تولید می‌کنند. از طرفی در یکی از واحدهای مرکزی خود نیز یکسری از محصولات «کلانا» مثل نان‌های ساندویچی را تولید می‌کنیم. یک واحد دیگر هم در کمال‌شهر برای ما نان پیتا و لواش تولید می‌کرد که جمع‌آوری شد. علاوه بر این‌ها، در حال راه‌اندازی واحد جدیدی در جاده مخصوص هستیم که توان تولید آن با همه این واحدها برابری می‌کند.

عکس / اقتصادسبز: شکوفه خوش‌نثار