دکتر مهدی کریمی تفرشی *

شکر از محصولاتی است که قیمت آن همواره با افت‌وخیزهایی رو به‌رو بوده است، محصولی که به‌غیر از مصرف خانوار، ماده موردنیاز تولید بسیاری از کالاها است و قطعاً نوسان قیمت آن بر نرخ نهایی دیگر تولیدات وابسته تأثیرگذار است. چند ماهی است که بازار شکر از نابسامانی و قیمت های افسارگسیخته رنج می‌برد. در فروشگاه‌های زنجیره‌ای شکر یافت نمی‌شود و مغازه‌داران شکر را با قیمت ۴۰ هزار تومان بفروش می‌رسانند. این در حالیست که ستاد تنظیم بازار قیمت مصوب شکر را ۲۵ هزار و پانصد تومان اعلام کرده بود. اما این تعیین قیمت نیز نتوانست بازار را کنترل کند.
در این میان دلالان و واسطه ها وارد میدان شدند و در قالب مصرف کننده، شکر را از فروشگاه‌ها خریدند و دپو کردند و گاهاً به‌صورت فله با قیمت‌های بالاتر به بنکداران و مغازه‌داران فروختند که همین امر بر نایاب شدن شکر و روند صعودی قیمت شکر دامن زد. یکی از دلایلی که می تواند عامل کمبود شکر در بازار باشد اینست که بسیاری از تاجران، شکر را به جای این‌که در بازار داخل توزیع کنند به سودای سود بیشتر به تاجران کشورهای دیگر می‌فروشند.
به‌علاوه قاچاق شکر یکی از عواملی است که اگر کنترل نشود می تواند بر وخامت اوضاع دامن زند و منجر به نایاب شدن بیشتر این محصول در بازار و صعود افسارگسیخته قیمت‌ها گردد. به‌ویژه در شرایط فعلی که قیمت جهانی این محصول نیز بالارفته پدیده قاچاق نیز در این حوزه با روند صعودی مواجه است. بنا‌بر آمار سالیانه بیش از ۲ میلیون تن شکر در کشور مصرف می‌شود که با در نظر گرفتن تولید داخل، رقمی بیش از یک‌میلیون تن شکر از طریق واردات تأمین می شود. کمبود تولید داخل و واردات دیرهنگام، یکی از عواملی است که موجب کمیابی و گرانی شکر در بازار می‌شود. از طرفی تولید شکر وابسته به نهاده‌های وارداتی است و وقتی قیمت جهانی این نهاده ها بالا می‌رود با توجه به نرخ ارز در قیمت نهایی این محصول و میزان تولید آن نیز تأثیر می‌گذارد. ضرورت دارد مصارف صنفی و صنعتی برای این محصول با مصارف خانوار از هم تفکیک شوند و قیمت برای این دو گروه مصرف کننده مشخص و متفاوت باشد. این تفکیک نرخ می‌تواند به کاهش قاچاق نیز کمک کند.

*رئیس کارگروه کسب و کارهای جاده ابریشم سازمان ملل- یونسکو
ریاست هیات مدیره تعاونی تولید کنندگان محصولات غذایی کشور، رئیس هیأت مدیره انجمن دارندگان نشان استاندارد ایران، رئیس هیات مدیره مجتمع صنایع غذایی گلها و گروه صنعتی آل ام کا تی (MKT GROUP)، نائب رئیس هیأت مدیره انجمن علوم و فناوری غلات ایران، ‌عضو هیأت مدیره کانون انجمن‌های صنایع غذایی کشور‌، کارآفرین برتر جهان اسلام