گروه گزارش «اقتصاد سبز»: یحیی امیری
اقتصادسبز آنلاین: در دومین روز اقامتم در «هنگ کنگ»، سرخود هوس کردم وارد یکی از رستورانهای نزدیک هتل بشوم و یک غذای مرغی سفارش بدهم. چند روزی بود که از بس همبرگر و بیفتک خورده بودم به این تنوع غذایی احتیاج داشتم. غذای مرغی که روی میز من گذاشته شد از همان اول بسیار بد بو بود، مرغ آب پز شده همراه سیر فراوان. چاشنی سیر غالب بود بر بوی مرغ، رنگ و شکل تعریفی هم نداشت. قاشق اول مخلفات آبکی را با اشتیاق به دهان گذاشتم. ذائقه من چنان پس زد که تحمل ادامه را از کف دادم. مشابه این غذا را روی میز دیگران، یعنی خود چینیها که با اشتیاق میخوردند، برای تغییر ذائقه به یک مغازه فست فودی که در حوالی هتل زیاد بود وارد شدم و یک ساندویچ همبرگر خوردم.»
چند ساعت بعد، وقتی این تجربه تلخ را با پروفسور ولادیمیر غذاشناس روسی و شوهر خواهر خانم دکتر ماه منظر الهام در میان گذاشتم اول به شدت خندید و پس از آن، درباره وضعیت پیشآمده گفت: چینیها به شدت سیر میخورند، در هنگکنگ اکثر غذاها با سیر پخته میشود، ولی نوع طبخ آن با آنچه که در ایران انجام میشود تفاوتهای آشکار دارد. چینیها از گذشتههای دور به سیر خوردن عادت دارند و ذائقهشان پذیرفته ولی شما ایرانیها، گرچه از گذشتههای دور با این سبزی بدبو آشنایی دارید و امروز، یکی از اقلام وارداتی روسیه از ایران، سیر همدان است اما نوع همآمیزی این ماده غذایی با مواد دیگر تفاوتهای مهمی دارد.
آقای ولادیمیر که بهخاطر نسبت فامیلی با ایرانیها (همسر او ایرانی است) زیاد به ایران سفر میکند، نکتهای درباره سیر برای من تعریف کرد که جای نقلش همینجا است، او گفت:
در یکی دو دهه اخیر، تهرانیها (ساکنین طولانیمدت تهران) از هر فرصتی برای سفر به شمال ایران، مازندران و گیلان استفاده میکنند، از هر ۱۰ نفری بپرسید که برای چی، چنین شتابان وارد جاده هراز و چالوس و رشت میشوید، ۷ یا ۸ نفرشان میگویند میخواهم به شمال بروم و حسابی سیر بخورم، سیر، چه به صورت ترشی سیر، یا سیر شور، همراه با غذاهای محلی مثل میرزاقاسمی و باقالاقاتق پخته میشود، بعضیها سیر خام میخورند، در هوای مرطوب شمال این ماده غذایی نه تنها بد بو و آزار دهنده نیست، بلکه خوشمزه و بهعنوان چاشنی و مکمل غذایی، جایگاه محبوبی دارد.
صنایع غذایی ایران مخصوصاً کالباسسازی که در دهههای اخیر، رشد جهشی داشته، با آگاهی از علاقه ویژه مردم به خوردن سیر (بیشتر برای استفاده از ارزشهای دارویی آن) در تولید و بستهبندی آن ابتکار داشتند، یکی از اقلام پرتیراژ تولیدات سحر همدان، سیر ترشی همدان است، دلپذیر به شکل هنرمندانهای از سیر در همنشینی خیارشور بهره برده، ۳ کنسرو پرفروش این برند باقلاقاتق، میرزا قاسمی و کشک بادمجان سیر دارد، نکته مهم در صنایع غذایی برای استفاده از سیر، اندازه مناسب در ترکیبات است، نمود آزار دهنده سیر را احساس نمیکنید، ترکیب فورمول دارد و به اندازه است.
پروفسور ولادیمیر میگوید:
در روسیه، صنایع غذایی ایران محبوب است، سرمای روسیه با محصولات صنایع غذایی ایران گرم میشود. اگرچه صنایع غذایی از سیر وارداتی گیلان و همدان برای تولید غذاهای کنسروی بهره میبرد. اما دو غذای محبوب و پُرمشتری رستورانهای مسکو یعنی بُرش و راگو، با ترکیب سیر همدان مطبوعتر میشود.
سیر یکی از مزهها، مکملها و ترکیبات مهم صنایع غذایی است، یک غذای محبوب سنتی که در عصر صنعتیشدن تولید غذا، به ارزش افزوده چشمگیری رسیده است.
شما چه عشق «سیر» باشید یا نباشید در این گزارش، مطالب خواندنی بسیار خواهید یافت.
پزشکی شدن سیرخوری
آنچه که پروفسور ولادیمیر درباره انگیزه سفر به شمال تهرانیها برای سیر خوردن نقل کرده وقتی خیلی جدی میشود که ریشه علاقه شدید مردم به خوردن سیر را بدانیم. سیر یک آنتیبیوتیک بسیار قوی است، دکتر غیاثالدین جزایری، اولین غذاشناسی که به روش علمی اما به زبان ساده به معرفی غذاها در مطبوعات پرداخت، گفته است:
روزی در داروخانه خودم (داروخانه او در جاده قدیم شمیران کمی پایینتر از سینما مولن روژ قرار داشت) نشسته بودم که آقایی با چشم بسته و به حالت اعتراض به من مراجعه کرد:
آقای دکتر، من مقاله شما را درباره سیر در مجله اطلاعات هفتگی خواندم، برای درمان چشم دردم مدتی سیر خوردم ولی هیچ فایدهای نداشت و اثری نکرد.
چشمش را نگاه کردم، نیاز به جراحی داشت. پرسیدم کجای مقاله نوشتم که سیر درمانگر چشمی است که نیاز به جراحی در بخش قرنیه دارد؟ من نوشتم سیر سرشار از فولیک و ویتامین C ، است کلسیم دارد، آهن دارد، منیزیم دارد و… شما باید به یک جراح چشم مراجعه کنید.
درباره خواص سیر، چه در طب سنتی و چه در طب مدرن، مطالب اغراق آمیز از طرف آدمهای غیرمتخصص بسیار نقل شده است، مردم ساده دل فکر کردند سیر که آن همه خاصیت دارد و موادغذایی پروپیمانی است، درمانگر هم هست!
اعجاز سیر در اعجاز فروش کتاب
ایرانیها از دوران قدیم با سیر به عنوان یک مزه و طعم دهنده و ترکیب غذایی آشنای داشتند. ارزشهای دارویی آن را هم کم و بیش داشتند، اگر شما هم مثل نگارنده، مادربزرگی داشتید که بادمجان را زیر سنگ بزرگ میگذاشت تا آبگیری شود، بعد شکمش را چاک میداد و وسط آن را سیر خُرد شده با سبزیهای عطردار پُر میکرد و داخل بانکه شیشهای میگذاشت و روی آن سرکه سیب میریخت تا پس از دو سه هفته بشود خورد، و ترکیبکردن با سبزی برای سبزیپلو با ماهی، میدانید که این آگاهی و آشنایی از قدیم است. اما در دهه ۴۰ دکتر غیاثالدین جزایری به آشنایی با ارزش غذاهای سنتی رنگ و لعاب علمی داد و با چنان استقبالی روبهرو شد که حتی در صنعت نشر هم تأثیر گذاشت. عبدالرحیم جعفری مدیر انتشارات امیرکبیر از کتاب اعجاز خوراکیها بهعنوان کتابی که فروش جهشی داشته یاد کرده و دکتر غیاثالدین جزایری مؤلف این کتاب در مقدمه چاپ دوم نوشته است:
«چاپ اول کتاب اعجاز خوراکی به سرعتی بیش از حد انتظار تمام شد و به قول ظریفی اعجاز خوراکیها در فروش کتاب هم معجزه کرد، همانطور که قلم نویسنده در پروراندن مطالب اعجاز نشان داد.»
علت این اعجاز، در مخاطب عام بود، هر کتابی با استقبال گروهی خاص پُرفروش میشود، اما اعجاز خوراکیها با استقبال عام پُرفروش شده بود.
تماشای سیر در بانکهها
تغییر در دگرگونی غذاها از تأثیر جنگ دوم جهانی، منحصر به تغییر نقشههای جغرافیایی نبوده بلکه این جنگ بعداً تحولات عظیمی در علوم و فنون به وجود آورد. ایران اگرچه مستقیم درگیر جنگ نبود اما حواشی آن، مخصوصاً ورود متفقین به داخل کشور، مصائبی به بار آورد و تأثیر مستقیمی روی تغذیه گذاشت بههمین دلیل از دهه ۳۰ و مخصوصاً در دهه ۴۰ که آرامش و رفاه نسبی بر جامعه حاکم شد تنوع غذایی شکل گرفت. صنعتی شدن و فراگیر شدن زندگی شهری با مهاجرتها، و تقلید از زندگی غربی پس از مدتی میل به سنت و در رأس آن، غذاهای سنتی، عمومیت پیدا کرد، در میان همه غذاها، غذاهایی که با سیر ساخته میشد، نمایشی شد، همه مردم کم و بیش با ارزش غذایی و دارویی سیر آشنایی داشتند، اما از آن مهمتر مزهدار شدن غذاها با سیر بود. تا قبل از ورود صنایع غذایی و بستهبندی، نمایش شورجات و ترشیجات در بانکههای شیشهای صورت میگرفت، در هریک از رستورانهای خیابان استانبول و حتی در کافه رستوران نادری که باب میل از فرنگ برگشتهها و روشنفکران بود، در قفسه بالای میز صندوق، بانکههای ترشیجات دیده میشد، سیر در این بانکهها، تحریککننده و اشتهاآور بود. چه در رستورانهایی که به شیوه غربی در خیابان قوام السلطنه اسم درکرده بودند، مثل رستوران رضاییه و چه برش فروشی موسیو قاراپط در لالهزارنو، بانکههای سیر ترشی دیده میشد، اما سیر بد بو، سبب ترس هم میشد تا مبادا در خوش و بش کردن سبب ناراحتی دیگران بشود.
خروج سیر از وضعیت فلهای
سیر از جمله معدود سبزیهایی است که در تمام فصول سال در اختیار همگان قرار دارد، در شیوه، سنتی، سیر در مجموعه ترشیجات و شورجات در ظروف بانکهای (ظرف استوانهای شکل شیشهای) عرضه میشد، غذای باب میل اما ترسناک به خاطر بوی بد آن، شاهرخ ظهیری بنیانگذار مهرام، در یکی از گفتوگوهای چاپ شده با نگارنده گفته است:
«تقریباً عموم سُسهای ما ترکیبی از سیر دارد، عاشقان سیر پس از آگاهی از وجود سیر در سُسهای ما، مشتری شدند، در واقع صنعت غذا و صنعت بستهبندی کمک کرد به همه کسانی که دوست داشتند سیر بخورند و از بوی بد آن میترسیدند، با خیال راحت سیر بخورند. فروش فلهای سیر در دبههای بقالیها، حالت زنندهای داشت، بهخاطر این حالت، خیلی از دوستداران و عاشقان سیر از خرید و خوردن آن پرهیز میکردند، اما صنایع غذایی بهزودی این مشکل را به شکل منطقی و آبرومندانه حل کرد. بخشی از استقبال مردم در اواسط دهه ۴۰ از صنایع غذایی به خاطر شکیل شدن غذاهای مورد علاقه مردم بود. دوستداران سیر فقط در سفرهای به شمال دلی از عزا در نمیآوردند. حالا دیگر به کمک صنایع غذایی، هرچه را که دوست داشتند در تهران و در خانه خود هم در اختیار داشتند و با خیال راحت نوش جان میکردند، شیشههای سس ما، جذاب و چشم نواز بود و بدمنظرهگی فلهایها را نداشت.
سیر در تاریخ نوشداروست
اگرچه صنایع غذایی، سیر را مدرن کرده است ولی از جمله گیاهانی است که از دوران قدیم تاریخ دوستداران فراوانی داشت، در عصر قدیم، برای مومیایی مردگان و خوش طعم کردن غذاها به کار میرفته است. نام سیر در کتاب مقدس آمده است. «هومر» شاعر شهیر باستان در نوشتههای خود از سیر نام برده و تاریخ میگوید در اروپا و مخصوصاً اسپانیا از قبل میلاد مسیح آن را میشناختند.
به دستور «فوتو» یکی از پادشاهان سلسله چهارم مصر باستان، یک پر سیر را روی بلندترین هرم «جبیزه» حکاکی کردند، باستانشناسان بر این باورند که مصریان به سیر بسیار اهمیت میدادند. سنگ نوشتهای بر یکی از سنگهای اهرام مصر درباره خواص طبی و درمانی سیر باقیمانده آشکار میکند که هر روز صبح به کارگران که در بنای هرم کار میکردند، یک پر سیر میخوراندند. تا آنها در مقابل انواع بیماریهای گوارشی مصون مانده و به آنها برای ساختن چنین بنای عظیم و بلندی دل و جرأت بخشد. یونانیها برخلاف مصریها، هرکه را بوی سیر میداد از معابد بیرون میانداختند، از عجایب تاریخ اینکه، همین یونانیان پهلوانان مسابقات المپیک خود را، از قبل از مسابقه یک دوره طولانی سیرخور میکردند. یهودیان و یونانیان و رومیان سیر را مثل نوشدارو میدانستند و با توجه و علاقه خاصی، خوردن آن را در برنامه غذایی روزانه خود لحاظ کرده بودند.
افراط در خوردن سیر زیان دارد
محمد سرورالدین، مؤلف کتاب طب الکبیر، یکی از پرفروشترین کتابهای درباره غذا در طول ۵۰ سال اخیر، نوشته است: افراط در خوردن سیر فوقالعاده زیانآور است و عوارض سخت دارد، سیر از جمله معدود سبزیجاتی است که مخالفین (به خاطر بوی بد) زیاد دارد، معذالک همین مخالفین هم میدانند که سیر یک خوراک ضد عفونیکننده و میکروبهای معده را میکُشد. اما موافقین آن به حدی جدی و خوش باورند که به خاطر آن شورش هم میکنند.
هرودت، مورخ بزرگ یونانی و از بزرگترین تاریخنویسان تاریخ، گزارش داده است که نخستین شورش بشر که در تاریخ ثبت شده توسط کارگران معبد «فوتو» به خاطر قطع شدن جیره سیر بوده است.
بقراط که بهعنوان پدر علم طب هم شهرت دارد. در نوشتههای خود. تا دلتان بخواهد از خواص سیر یاد کرده و دانشمند دیگری در تکمیل گزارش هرودت و بقراط ۶۱ خاصیت مختلف برای سیر قائل شده، در مجموع سیر، چنان طرفداران پروپاقرص تاریخی دارد که در هیچ دورهای مخالفین سرسخت آن (به خاطر بوی بد) نتوانستند این ماده غذایی را از عرصه زندگی بشر خارج کنند. چین و ایران یکی از قدیمیترین صادرکنندگان سیر در جهان بودهاند، ولی آیا با توجه به این آمارها میتوان نوشت، زادگاه سیر در ایران یا چین بوده است؟
نگاه علمی به سیر
در تعریف علمی سیر Allium sativum گیاهی از راسته مارچوبهسانان و از تیره نرگسیان و زیر تیره پیازیان، گیاهی است علمی و دائمی که ساقه آن تا ارتفاع ۴۰ سانتیمتر نیز میرسد ریشه یا زیرزمینی آن متورم و مرکب از ۵ تا ۱۲ قطعه و محشور در غشاهای نازک و ظریف به رنگ خاکستری مایل به سفید است. برگهای آن باریک و به شکل سبز تیره و گلهای آن کوچک و صورتی میباشد. کدبانوهای مازندران و گیلان از بخش سبز رنگ آن به عنوان چاشنی در خورشهایی که مرغ دارد استفاده میکنند، همانطور که از ساقه پیاز خرد کرده آن را در گوشتهای مخصوص شامی و کتلت ترکیب میکنند.
سیر ایران، مخصوصاً نوع همدانی و گیلانی آن از قدیمیترین اقلام صادراتی بوده و مشتریان آنکه هماکنون هم خیلی جدی و رسمی وجود دارند، روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، اوکراین و عراق هستند، آمارها نشان میدهد که در سال ۱۳۹۵ خورشیدی بیش از ۲۶۰۰ تن سیر به ارزش ۲/۲ میلیون دلار از ایران صادر شده است.
یکی از صادرکنندگان برتر امروز سیر در جهان، چین است با ۳۲۱ میلیون دلار، اسپانیا با ۳۸۴ میلیون دلار، آرژانتین با ۱۸۵ میلیون دلار، هلند با ۶۲ میلیون دلار و فرانسه با ۱/۳۲ میلیون دلار.
اگرچه در دهههای اخیر به برکت مدیران هوشمند صنایع غذایی، سیر ایران که از نوع مرغوب و خوش عطر جهان است، خود مشتری سیر کشاورزان بوده و صادرات آن، فرآوری شده و صنعتی شده به تمام کشورهای جهان صادر میشود.
کلروفیل درمانگر بوی بد
در مورد آشنایی و آگاهی ایرانیها از خواص دارویی سیر در کتاب تحفه حکیم مطالب بسیاری درباره بوی بد آن آمده، ولی چینیها که سیر خور قهاری هستند اعتنای چندانی به بوی آزار دهنده سیر ندارند. اما محمد سرورالدین در همان کتاب معروفش (طب الکبیر) برای در امان بودن از این ماده غذایی بسیار مفید راه چارهای اندیشیده است:
«… قدما هم این مطلب را (بوی بد سیر) میدانستند و سیر را با غذاهای سبزیدار میخوردند. اثر سبزی در از بین بردن بوی سیر، مربوط به ماده سبز آن یعنی کلروفیل است، چنانچه سیر خورده و خواسته باشید بوی آن را به فوریت ذائل کنید. از داروخانه یک کپسول کلروفیل مطالبه نموده، یا مقداری کلروفیل مایع را گرفته با شربت میل فرمایید، بوی بد سیر از بین خواهد رفت.»
بوی بد سیر از دوران قدیم، همان زمانهایی که خواص درمانی آن آشکار شد برای خورندگان مشکلساز بود، برای همین، هرکس راه چاره یافته باشد از آن استقبال میشود. البته بعضیها به شدت به این بو حساسند، اگر پیشبینی نشده با بوی دهان سیر وارد مقوله مذاکره بشوید، بدون تردید با عواقب آن روبهرو میشوید.
اغراقگویی درباره فواید
باورها در بارها خواص سیر بسیار متنوع است، ضد سرطان بودن و لاغر شدن با خوردن سیر دو سر شاخه این باورها است. گیاهخواران به اعتبار این گفته پرفسور «بوژ» که ساختمان بدن انسان کنونی گواهی میدهد، میوهخوار بوده چونکه او دارای رودههای یک میوه خوار و گیاهخوار است، پس باید از خوردن غذاهای گوشتی پرهیز کند، به همین دلیل در اسلام بسیاری از طریقتهای متصنوین و عرفا، گیاهخوار بودهاند، روایت دیگری میگوید، قوم اسرائیل در زمانی که از مصر به ارض موعود کوچ میکردند، از دوری و در اختیار نداشتن تعدادی از میوهها و سبزیها، از جمله سیر شکوه داشتند و در تورات آمده است که ما به یاد میآوریم ماهیها را که در مصر میخوردیم و همچنین خیارها، خربزهها، پیاز و سیر را، پزشکی امروز میگوید سیر یک ضدعفونیکننده قوی برای سیستم بدن است که خواص درمانی ویژهای دارد، از کاهش خون، کمک در روند درمانی سرطان، تقویت سلامت کبد، سلامت قلب، هضم آسان غذا و اموری دیگر مفید است.
دکتر نورالدین اردبیلی جراح، درباره همه خواص که به سیر نسبت داده میشود در پاسخ این پرسش ما که آیا میشود بهجای قرصهای آنتیبیوتیک سیر خورد؟ میگوید هرگز، مگر اینکه بیماری که برای خشک کردن چرکها، روزی یک کیلو سیر بخورد، چنین عملی امکانپذیر نیست.
صنایع غذایی در عصر جدید، به این حقیقت آگاه بوده که سیر یک مکمل غذایی است عطر و طعم و مزه آن، میتواند خوردن غذا را جذابتر کند، برای همین از این ماده غذایی به نحو احسن استفاده کرده است. برای هر ذائقهای یک نوع مزه با سیر ساخت، پودر سیر در بستهبندی ادویهای جای گرفت، سس سیر برای افزودنیها و سالادها سیرترشی و سیر شور، علاوه بر همه اینها یکی از طعمدهندههای اصلی کالباسها سیر است. در اوایل دهه ۵۰، یکی از کالباسسازیها، سیر را حذف کرد، استقبال نشد.
این افزودنی به حدی اهمیت دارد که میکائیلیان گفته بود، بدون سیر رشت ما نمیتوانیم کالباسی بسازیم که طرفداران عمومی داشته باشد، یعنی هرکس در هر سن و سال و با هر ذائقهای دوست داشته باشد کالباس بخورد.
تایلندیها در تمام غذاهایی که با ماهی درست میکنند از سیر بهره میگیرند، چینیها که امروزه بزرگترین کشاورزی سیر را دارند و از صادرات این محصول ارزآوری میکنند تمام غذاهایی که با مرغ میپزند از سیر استفاده میکنند، عطرسازان فرانسوی، با وجود همه بدگوییهایی که از سیر میشود، عطر سیر درست کردهاند، عطرهای گران و پرطرفدار، علیرغم بوی بد سیر پخته، بوی سیر تازه شامهنواز است. دقت کرده باشید خیلیها سیر را بو میکشند و لذت میبرند.
کشاورزی اولین کار مقدس
یکی از مهمترین خواص سیر «آلیسین» است. آلیسین یک ترکیب روغنی و با رنگ زرد روشن است که عطر خاص سیر را به وجود میآورد، به آلیسین روغن سیر هم گفته میشود که بسیار خوش بو کننده است. برخی از غذاشناسان بر این باورند که انسان اولیه با چاشنی سیر از گیاهخواری به گوشتخواری روی آوردند. در اوستا کتاب مقدس زرتشتیان کشاورزی اولین کار مقدس انسانی است که خوراکیهای پاکیزه را از زمین میرویاند و بهدست ما میدهد.
«دکتر گیلوردهاورز» از اوین غذانویسهای آمریکایی است که کتابهای پرفروشی درباره اهمیت گیاهان و سبزیجات و در رأس آنها سیر نوشته است، کتابهای او را که امیرکبیر چاپ کرده در ایران بسیار پرفروش بوده، هم زمان با دکتر گیلوردهاورز، دکتر غیاثالدین جزایری نیز اسرار خوراکیها و اعجاز خوراکیها را نوشته است که اتفاقاً این کتابها را هم امیرکبیر در مجموعه کتابهای پرستو چاپ کرده است. هردوی این نویسندگان ایرانی و آمریکایی، از این واقعیت آگاه بودند که انسان عصر ماشین، نیاز به خوردن مواد طبیعی دارد. از گوشتخواری خسته شده. برای شادابی، نیاز به خوردن میوهها و سبزیهای خوش رنگ و عطردار دارد و یکی از خوش عطرترین این سبزیها، سیر است، در طب سنتی هم از برای راحت تناول کردن سیر روش و چاشنی سرکه را به کار میبردهاند.
سیرترشیهای تقلبی
طبّ جدید متکی به داروهای شیمیایی است، گرچه فواید میوهها و سبزیها را انکار نمیکنند ولی کارآیی داروهای شیمیایی را بالاتر و کاریتر میدانند، زخمی در بدن را میشود با ضماد گزنه درمان کرد، برای اینکار زمان طولانی لازم است، درحالیکه با قرص آنتیبیوتیک در ۲ یا ۳ رزو زحم و چرک خشک شده و بهبودی حاصل میشود، طب سنتی وابستگی شدید به غذاهای دارویی داشته است.
خستگی از زندگی ماشینی و گرایش طبیعی بهسوی غذاهایی که منشاء گیاهی دارند، میل وافری به سمت چاشنی غذاها بهوجود آورده است، و یکی از مهمترین این چاشنیها، سیرترشی است، در دو سه دهه اخیر که امکانات سفر به شمال ایران برای استفاده از طبیعت زیبای، دریا، جنگل و رودخانه فزونی گرفته، تقریباً همه و همه در برنامه غذایی سفر خود، سیر را میگنجاندند، برای همین در کمتر فروشگاه موادغذایی است که سیرترشی عرضه نشود، شهرت سیر کهنه، سیرترشی ۷ ساله را تقریباً همه شنیدهاند، سیرترشی کهنه، سیاه رنگ است. کاسبهای سودجویی که دستاندرکار تقلب هستند، از این میل و نیاز مشتری حداکثر بهره را میبرند، دقت کرده باشید اکثر مغازهها، در قفسههای خود سیرترشیهای سیاه دارند، برای اینکار چند راهکار دارند، یکی از خود اینها به ما گفته با چایی به سرکه رنگ میدهیم، تا سیاه شود. ترشی ۷ ساله به حدی نرم و خوش مزه و کم بو است، که انگار شما دارید حلوا میخورید، در این سیرترشیهای تقلبی، از آن نرمیها خبری نیست. چه خوب که صنایعغذایی و برندها بهوجود آمدند و انواع سیرهای مزهدار را عرضه کردهاند و دیگر از این تقلبها خبری نیست. #