صنعت غذا:«امروز یکی از موانع اصلی صنعت غذا برای رشد و توسعه، نحوه اخذ مالیات بر ارزش افزوده است. مدیر صنایع غذایی به‌جای آنکه به‌دنبال ارتقای کیفیت و توسعه باشد، تمام تلاش‌اش را می‌کند تا هر سه ماه چگونه می‌تواند مالیات بر ارزش افزوده خود را با تهیه پول از بازار بپردازد…» آنچه خواندید فرازهایی از صحبت‌های دکتر پرویز جهانگیری، رییس هیأت مدیره انجمن افزودنی‌ها بود که حاوی نکات بسیاری می‌باشد. با هم ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانیم.

امسال، سال جهش تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها نامگذاری شده است به‌عنوان نخستین پرسش مهمترین موانع پیش‌روی تولید را تشریح کنید.

جهش تولید تنها زمانی رخ می‌دهد که بخش‌های زیربنایی فعلی تولید اصلاح شده باشد و تا این بخش‌ها اصلاح نشود حرکتی رخ نمی‌دهد.
در ظاهر همه نسبت به تولید به عنوان ثروت ملی هر کشوری علاقه نشان می‌دهند و تمام تلاش دولت‌ها در راستای افزایش و تنوع تولید صورت می‌گیرد.
به‌عنوان نمونه رییس جمهور ترکیه هرگاه قصد سفر دارد تعدادی زیادی از تولیدکنندگان کشورش را همراه خود دارد تا بتوانند به بازارهای جدید رسیده و در نهایت به رشد منافع کشور دست یابند.
ترکیه‌ای‌ها سال گذشته ۲۴۰ میلیارد دلار صادرات داشتند که این میزان ۴ تا ۵ برابر درآمد نفتی کشور ما را شامل می‌شود.
امروز متأسفانه به‌دلیل مشکلاتی که در زیربناهای تولید در کشور وجود دارد شماری از تولیدکنندگان کشور به ترکیه مهاجرت کرده‌اند و در آنجا به تولید می‌پردازند. وقتی از آنها دلیل مهاجرت را جویا می‌شویم اعلام می‌کنند که همین‌که در کشور ترکیه درخواست تولید می‌شود ظرف ۲۴ ساعت پروانه تولید صادر می‌شود، در حالی‌که در کشور ما گاهی تا ۳ سال فقط صدور پروانه طول می‌کشد.
متأسفانه در کشور ما حاکمیت بوروکراسی یکی از مشکلات اساسی در راستای جهش تولید است. در طول سال‌های گذشته حداقل انتظار ما این بود که دولت در راستای کوچک‌سازی گام بردارد، اما متأسفانه نه تنها این اتفاق رخ نداد، بلکه بوروکراسی‌های پیش پای تولید افزایش هم یافته است. امروز یکی از موانع اصلی صنعت غذا برای رشد، نحوه اخذ مالیات بر ارزش افزوده است.
مدیر صنایع غذایی به‌جای آنکه به‌دنبال ارتقای کیفیت و توسعه باشد، تمام تلاشش را می‌کند که هر سه ماه چگونه می‌تواند مالیات بر ارزش افزوده خود را بپردازد و در برخی مواقع حتی ناچار می‌شود پول را از بازار تهیه کند و مالیات بر ارزش افزوده خود را تسویه کند تا دچار جریمه نشود. متأسفانه سازمان امور مالیاتی هم به هیچ‌وجه نگاه توسعه‌ای به تولید ندارد و تنها به‌دنبال وصول مالیات است. مشکل دیگر این است که وقتی سازمان امور مالیاتی زیرساخت‌ها را برای اخذ ارزش افزوده در خرده‌فروشی‌ها مهیا نکرده چگونه به‌دنبال اخذ مالیات از تولیدکننده است.
در واقع واحدهای خرده‌فروشی تا اسم مالیات بر ارزش افزوده می‌آید از خرید کالاها خودداری می‌کنند، در نتیجه تولید کننده مجبور است از جیب خود مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کند و در حقیقت این از مواردی است که تولیدات داخلی را از گردونه رقابت خارج می‌کند و قیمت تمام شده محصولات را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر یکی از معضلات امروز تولیدکنندگان مواجهه با بخشنامه‌های متعدد دستگاه‌هاست که عموماً ناکارآمد است. چندوقت پیش بازدیدی از یکی از شهرک‌های صنعتی داشتم متوجه شدم چند واحد تولیدی تعطیل و به ترکیه مهاجرت کرده بودند تا در آنجا بی‌دردسر به تولید بپردازند. اگر اشتغالزایی رونق تولید را در نظر بگیریم متوجه فجایع چنین رویکردهایی بیشتر خواهیم بود.

به سازمان امور مالیاتی اشاره کردید، مگر در همه نقاط دنیا مالیات بر ارزش افزوده اخذ نمی‌شود؟

در اکثر نقاط دنیا به‌دلیل نقشی که صنایع غذایی در سلامت جامعه ایفا می‌کند، هیچ‌گونه ارزش افزوده‌ای از این بخش اخذ نمی‌شود تا سلامت مصرف‌کننده با خرید کالایی ارزان‌تر حفظ شود. وقتی غذای مردم تأمین شود قطعاً بهره‌وری جامعه افزایش خواهد یافت. به اعتقاد من جهش تولید نیازمند حل معضلاتی از این دست است.
برخی‌ها معتقدند تولید در کشور ما بیش‌تر از آنکه از تحریم‌های بین‌المللی و کرونا آسیب‌دیده باشد از تصمیم‌های غیرمنطقی و بی‌توجهی به تولید آسیب دیده است‌، در این رابطه چه نظری دارید؟
من تحریم‌های داخلی و خودتحریمی‌های داخلی را قبول دارم و اعتقاد دارم لطمه‌های چنین رویکردهایی بر تولید بیشتر از تحریم‌های بین‌المللی اثرگذار است.
انتصاب‌های غیرتخصصی و غیرمنطقی در دستگاه‌های نظارتی و دولتی که به‌طور مستقیم بر تولید اثرگذار است نمونه‌ای از همین مسایل است. در حقیقت دولت اگر دست از دخالت بردارد بسیاری از موانع تولید مرتفع خواهد شد.

معمولاً در مواقعی نظیر شرایط فعلی تشکل‌های صنفی به ایفای نقش می‌پردازند، عملکرد تشکل‌های صنایع غذایی را در بزنگاه‌‌هایی نظیر امروز چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اعتقاد دارم نقش کانون انجمن‌های صنفی صنایع غذایی در این رهگذر بسیار حایز اهمیت است. اما متأسفانه در انتخابات دوره اخیر سیاست انتخاب شده را نمی‌پسندم، چرا که به رغم آنکه دلسوزان صنعت غذا در ترکیب هیأت مدیره حضور دارند، اما شاهد ایفای نقش خاصی از سوی کانون انجمن‌‌های صنفی صنایع غذایی نیستیم. امروز کانون تنها به عنوان سکوی پرش برای افرادی خاص عمل می‌کند. امیدوارم کمیته فنی کانون در سال‌جاری فعال شود تا بتواند به عنوان بازوی کارشناسی به ایفای نقش بپردازد.

به اعتقاد جنابعالی کانون چگونه باید به ایفای نقش بپردازد تا رضایت اهالی صنعت غذا فراهم باشد؟

کانون اگر به‌صورت فعال عمل کند می‌تواند در نقش وزارت غذا عمل کند.
کانون بخش خصوصی نیست که یک یا دو نفر برایش تصمیم‌گیری کنند.
باید همه اعضای کانون در پیشبرد اهداف صنف مشارکت فنی داشته باشند، چرا که در آن صورت است که کانون با سیاستگزاری درست به ایفای نقش می‌پردازد.