بر پایه آمار اعلام شده توسط مرکز آمار اروپا، صادرات پسته ایران در ۴ ماهه سال ۲۰۲۲ با کاهش ۱۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۶۴ میلیون و ۲۲۸ هزار یورو رسید.
البته صادرات پستهِ با پوست ایران در این بازه زمانی با افت ۴۳ درصدی و مغز پسته با رشد ۳۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل روبه‌رو بوده است.
آلمان، اسپانیا و ایتالیا مشتریان اصلی صادرات پسته ایران در این مدت بوده‌اند و در سال گذشته میلادی هم در مجموع ۱۹۲ میلیون یورو پسته ایران به اروپا صادر شده است.
پسته یا همان طلای سبز از دیرباز چون نگینی درخشان در سبد کالاهای غیرنفتی کشور تلألو داشت و تا حدود سال ۱۳۹۷ هم ایران نخستین تولیدکننده پسته جهان، صدرنشین صادرات پسته در بازار جهانی بود، اما از سال ۱۳۹۸ صدرنشینی در بازار جهانی را از دست دادیم و پس از ایالات متحده آمریکا در رتبه دوم قرار گرفتیم.
متأسفانه این روند رو به رشد در آمریکا ادامه یافت و هم‌اکنون هم در تولید و هم در صادرات پسته در رتبه دوم دنیا ایستاده‌ایم؛ چرا که هم‌اکنون در این کشور ۱۶۰ هزار هکتار باغ بارور پسته وجود دارد و کشاورزان آمریکایی از هر هکتار به‌طور متوسط ۳٫۵ تا ۴ برابر باغداران ایرانی برداشت می‌کنند؛ یعنی به طبع در همین نقطه است که با کاهش قیمت تمام شده پسته‌کاران آمریکایی، سهم بازار ایران را از آن‌ِ خود کرده‌اند که در حقیقت روند رو به توسعه باغ‌های پسته در آمریکا همچنان ادامه دارد و توأم با بهره‌وری مطلوب در عمل، بازار جهانی را هم در اختیار گرفته‌اند.
این توفیق کشاورزان آمریکایی در حالی رخ می‌دهد که در طول یک دهه گذشته تولید پسته در کشور با کمترین حمایت انجام شده، خشکسالی، سرمازدگی و… مواجه بوده و نه تنها شاهد ارتقای بهره‌وری در هکتار در راستای کاهش قیمت‌های تمام شده نبوده‌ایم؛ بلکه از سال ۱۳۹۷ به بعد با وضع قوانین خلق‌الساعه در عمل هیچ‌گونه حمایت بازرگانی درخصوص کاهش قیمت تمام شده و افزایش رقابت به‌عمل نیامده است.
بنابر آمار ارائه شده، سال گذشته حدود ۲۰۰ هزار تن پسته در سطح کشور برداشت شد که بخش اعظم آن صادر شده است، اما در مجموع، نه در تولید و نه در صادرات پسته کشور، دورنمای مطلوبی به تصویر کشیده نشده است و حتی برپایه آخرین گمانه‌زنی‌ها، بازار پسته داخل، آبستن افزایش قیمت نیز خواهد بود.
از این‌رو و با توجه به وضعیت منابع آبی کشور که سال به سال وخیم‌تر می‌شود، شایسته است متولیان بخش کشاورزی، تمهیدات لازم را برای حفظ باغ‌های موجود در مقابله با سرمازدگی و خشکسالی در نظر بگیرند.
افزایش بهره‌وری، در اختیار قرار دادن نهاده‌های کیفی، کمک به توسعه آبیاری قطره‌ای در باغ‌های پسته و در نهایت اندیشیدن تمهیدات لازم برای تسهیل صادرات این محصول با ارزش صادراتی می‌تواند عیار طلای سبز ایران را حفظ کند. شایسته است از همین‌ امروز اقدام کنیم که شاید فردا دیر باشد.

نویسنده : محمدرضا جمشیدی