صنعت غذا:دکتر علی شریعتی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران اعتقاد دارد؛ تجارت یک جاده دوطرفه است، تحریم‌ها از سویی به قدرت گرفتن صنایع داخلی و افزایش توان آنها در تأمین نیازهای کشور منجر شده که قطعاً اتفاق مثبتی است اما از طرف دیگر قهر بودن اقتصاد ما با جهان، فرصت حضور در عرصه‌های بین‌المللی و توسعه تجارت را گرفته که این قطعاً به ضرر کشور تمام می‌شود. با هم ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانیم:
مریم حق بیان
عمده‌ترین چالش‌های صادراتی صنعت غذای ایران چیست؟
اصولاً چالش‌های صادراتی صنعت غذای ایران به سه دسته تقسیم می‌شود. نخستین مورد چالش‌های بین‌المللی است که با توجه به‌مناسبات ایران با کشورهای همسایه، آشتی با دنیا و بحث موافقت‌نامه‌ها و مسائل نقل و انتقال ارزی است که فعالیت‌های صادراتی ایران را تسهیل می‌کند و یا نبود آن سبب چالش یا فقدان می‌شود.
مسأله بعدی چالش ملی و داخلی مانند کمبودهای داخلی و یا نیازهای بازار مصرف کشور است که سبب می‌شود جهت تعادل بازار داخل ممنوعیت‌‌های صادراتی برای برخی کالاها در نظر گرفته شود و با توجه به بازارسازی در عرصه بین‌المللی این ممنوعیت سبب بروز مشکلاتی می‌شود.
مسأله بعدی چالش درون بنگاهی است. آماده نبودن بنگاه‌‌ها، مشکلات بانکی، نبود تاب‌آوری در بازارهای صادراتی را سبب می‌شود.

چرا با توجه به مزیت‌های صادراتی غذای ایران زیرساخت‌های مناسب برای صادرات فراهم نیست؟
داشتن مزیت شرط لازم هست، ولی کافی نیست. داشتن یک عزم استراتژیک در سطح بنگاه‌ اقتصادی و داشتن تاب و توان در عرصه بین‌المللی، هماهنگی دولت‌ها در سطح بین‌المللی و آشتی با دنیا و مبادلات تجاری بین ملت‌های مختلف زیرساخت‌هایی است که باید برای عرصه صادرات صنایع غذایی فراهم شود در هر صنعتی برای رونق صادرات اگر حمایت‌های دولتی وجود نداشته باشد و دولت سیاست صادرات محور در پیش نگیرد مشکلات بسیاری به‌وجود می‌آید. این یک مسأله پیش‌پاافتاده است که تولیدکننده و تجار تمام توان و تلاش خود را برای بازارسازی در عرصه بین‌الملل انجام می‌دهد اما در عرصه سیاست بین‌المللی اگر هماهنگی و رایزنی صورت نگیرد تلاش‌های تجاری بی‌نتیجه خواهد بود. از دست رفتن بازارهای صادراتی در یک کالا یعنی از دست رفتن سال‌ها تلاش و سرمایه‌گذاری در بازارهای صادراتی برای جبران هر یک قدم عقبگرد باید ده قدم برداریم، انرژی و توان مضاعف به همراه هزینه چندبرابری صورت گیرد تا شاید بتوان آن یک قدم را جبران کرد. دنیا منتظر بازار و محصول ایرانی نمی‌ماند این ما هستیم که باید همراستا با تغییرات لحظه‌ای بازارهای جهانی و همگام پیش برویم.

صنعت غذای از محدود صنایعی بود که در زمان پاندمی کمتر با بحران مواجه شد در این رابطه چه نظری دارید؟
به‌دلیل ذات صنعت غذایی ایران که گره‌خورده به امنیت است این صنعت در این برهه زمان با همت و تلاش مضاعف فعالان با غیرت و صاحبان صنعت غذا کمتر با مشکل مواجه شد البته این به این منظور نبود که تولید با مشکل مواجه نبود خیر همچنان مشکلات تولید در صنعت غذا به قوت خود باقی است اما این همت و تلاش صاحبان صنعت غذا بود که سبب شد تا در زمان شیوع کرونا مردم با کم و کاستی در زمینه موادغذایی مواجه نشوند البته در این زمان برخی مواد غذایی به کاهش قدرت خرید مردم از سبد غذایی مصرف‌کننده حذف شد اما صنعت بسته‌بندی، تأمین و تولید غذاهای نیمه‌آماده با توجه به شیوع کرونا و قرنطینه‌‌ها نقش و اهمیت دوچندان پیدا کرد.

تولید در ایران به شدت وابسته به کالاهای سرمایه‌ای و مواد اولیه است در مقطع زمانی فعلی برای رفع این وابستگی چه پیشنهادی دارید؟
به شخصه اعتقاد دارم تأکید بر قطع وابستگی و تلاش بر خودکفایی، استراتژی صحیحی برای توسعه اقتصادی نیست باید با دنیا تعاملا کرد. همواره گفته شده که واردات موتور محرک اقتصاد است. باید با واردات ماشین‌آلات به‌روز تولیدی و بسته‌بندی همگام با دنیا پیش رفت. البته واردات مواد غیرضروری هم باعث اتلاف وقت و هزینه‌ می‌شود ولی واردات بهینه قطعاً رونق را برای صنعت کشور به‌همراه خواهد داشت.
با توجه به محدود بودن منابع در سطح بنگاه و بخش خصوصی باید از برندهای ملی حمایت دوچندان بشود. باید اتحادیه و تشکل‌ها راهبری استراتژیک برای آینده تعریف کنند.
تعهدات ارزی، ارز چند نرخی، مشکلات برگشت پول حاصل از صادرات، تحریم‌های بین‌المللی همواره صادرات غیرنفتی از جمله صادرات صنایع غذایی را با مشکل مواجه کرده است.
چرا که نگاه صادراتی و عزم استراتژیک برای ساماندهی صادرات در مسؤولین امر وجود ندارد و همین امر سبب شده مشکلات فراوانی برای این بخش پرمزیت اقتصاد کشور به‌وجود بیاید در حال حاضر دیواری کوتاه‌تر از دیوار صادرکننده در کشور وجود ندارد چون کمبود منابع ارزی سبب بروز مشکلاتی در بدنه اقتصاد کشور شده است و دولت از صادرکننده توقع دارد که به هر قیمتی که شده پول حاصل از صادرات را به کشور برگرداند. به نظر می‌رسد دولت باید در این زمینه اتحاد فکری و اهمیت مقوله صادرات را دوچندان کند تا از بحران فعلی نیز عبور کنیم.