صنعت غذا:مریم حق‌بیان چندین دهه است که واژه و تولید محصولات تراریخته به سوژه‌ای داغ تبدیل شده است، عده‌ای موافق این فناوری هستند و می‌گویند سرعت تبدیل محصولات غذایی با وجود فناوری تراریخته بهبود می‌یابد و می‌تواند پاسخگوی نیاز غذایی جمعت روبه رشد دنیا باشد، اما افرادی دیگر با این فناوری مخالف بوده و معتقدند این محصولات سلامتی انسان را به خطر می‌اندازد. واژه تراریخته ریشه در دست‌کاری ژنتیک محصولات مصرفی دارد. در واقع به این معنی است که ساختار ژنتیکی یک گیاه از طریق مهندسی ژنتیک تغییر یافته و یک خصوصیت ویژه در محصول ایجاد می‌شود یا یک خصوصیت از آن حذف می‌شود، به‌گونه‌ای که این تغییرات هرگز در طبیعت و رشد طبیعی گیاه رخ نمی‌دهد، در واقع به این تغییر و تحولات تراریخته می‌گویند.

چرا تراریخته؟!

با دستکاری ژنتیک یک گیاه می‌توان آنها را نسبت به بیماری‌ها، آفت‌ها و حشرات مقاوم کرد. تولید در واحد سطح را افزایش داده و بخش مهمی از کمبود جهانی به موادغذایی را رفع کرد. همچنین می‌توان گیاهان خوراکی را به سمومی که برای دفع علف هرز استفاده می‌شود مقاوم کرد.
موادغذایی مانند غلات، ذرت، سویا و غیره باعث می‌شود که بتوان با هزینه، نیروی کار، آبیاری، زهکشی و سموم کمتر، مقادیر بیشتری موادغذایی تولید شود و با مشکل کمبود غذا در جهان مبارزه کرد. می‌توان گیاهان را در شرایط نامساعد محیطی مثل خشکسالی، سرما و سیل و همچنین زمین‌هایی که چندان برای کشاورزی مناسب نیستند مثل شوره‌زارها پرورش داد.
همچنین می‌توان مواد غذیی را با بیشترین مقدار مواد مغذی مثل انواع اسیدآمینه، پروتئین و ویتامین‌های ضروری تولید کرد تا به بهبود سلامت کمک کند یا مواد حساسیت‌زا در موادغذایی گیاهی یا حیوانی را کاهش داد. و به عبارتی زمان بهره‌وری و تازه ماندن موادغذایی را افزایش داد.
کاهش پدیده گرم شدن هم یکی دیگر از فواید تولید محصولات تراریخته است. انتشار گازهای گلخانه‌های به‌خاطر استفاده بهینه انرژی در مهندسی ژنتیک کمتر خواهد شد. به‌همین خاطر نسبت گاز کربن دی‌اکسید در هوایی که نفس می‌کشیم کمتر خواهد شد.
همچنین محصولات تراریخته می‌تواند محصولات مغذی‌تری نسبت به محصولاتی که به‌صورت عادی رشد می‌کنند باشد و این برای جوامع جهان سوم که بحران سوءتغذیه مواجه هستند خبر خوبی است و می‌توان با صرف هزینه کمتر نتیجه به مراتب بهتری را برای مصرف کنند به ارمغان آورد که برای نمونه می‌توان به برنج تراریخته اشاره کرد که برای کمبود ویتامین A به شدت مفید است.

وضعیت تولید تراریخته در جهان

از سال ۱۹۹۴ علم مهندسی ژنتیک به کمک علم مهندسی صنایع غذایی آمد تا بتوان با تولید محصولات تراریخته آینده بازار مواد غذایی و کشاورزی را تأمین و هدایت کند و برهمین اساس قرن بیست‌ویک را قرن مهندسی ژنتیک عنوان کرده و گفته می‌شود در این قرن علم ژنتیک به پیشرفت‌های بسیاری دست یابد.
۲۶ کشور جهان در حال حاضر مشغول کشت محصولات تراریخته هستند و سطح زیرکشت این نوع محصولات در سال ۲۰۱۸ نسبت به سال گذشته ۹٫۱ میلیون هکتار افزایش یافته است در حال حاضر بیش از ۱۹۱٫۷ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی جهان زیرکشت انواع محصولات تراریخته است.
به عبارتی می‌توان عنوان کرد که محصولات تراریخته سریع‌ترین فناوری پذیرفته نشده در حوزه فناوری‌های زراعی در جهان است.
تا قبل از شروع سال جدید میلادی بیش از ۷۰ کشور جهان محصولات تراریخته را رسماً پذیرفتند که از این تعداد ۲۶ کشور تولیدکننده و ۲۴ کشور واردکننده این محصولات هستند.
در حال حاضر آمریکا مقاوم اول تولید محصولات تراریخته از جمله ذرت، سویا، پنبه، چغندرقند، یونجه، کدو، خربزه درختی، سیب و سیب‌زمینی را دارد کشور بعدی کشور برزیل است که با کشت سویا، ذرت پنبه و نیشکر مقام دوم جهان را در تولید و کشت محصولات تراریخته دارد آرژانتین، کانادا، هندوستان، پاراگوئه، چین، پاکستان، آفریقای جنوبی و اروگوئه به ترتیب در زمینه‌های بعدی قرار دارند و نکته قابل توجه این است که کشور بنگلادش در ردیف ۲۳ مین کشور جهان از نظر تولید محصولات تراریخته است و در تولید بادمجان تراریخته پیشقدم است.
بیشترین سطح زیرکشت محصولات تراریخته مختص به ۴ محصول سویا، کلزا، پنبه و ذرت است که به تفکیک ۵۹٫۹ میلیون هکتار زیرکشت سویا ۱۰٫۱ میلیون هکتار کلزا، ۲۴٫۸ میلیون هکتار پنبه و ۵۸٫۹ میلیون هکتار مربوط به ذرت است و ۱٫۹ میلیون هکتار نیز مربوط به مابقی محصولات مثل سیب‌زمینی، یونجه، چغندر، کدو، بادمجان و… است.

تراریخته در ایران

نوروز ۹۹ و تبلیغات بی‌امان یک برند روغن که به تکرار به واژه غیرتراریخته اشاره اشت دوباره بودن یا نبودن تراریخته را بر سر زیان انداخت و آن را تبدیل به مسأله‌ای بحث برانگیز کرد.
سالیان سال است که محصولاتی مانند ذرت و سویای تراریخته وارد سبد غذایی خانوارهای ایرانی شده است. تا جایی‌که عیسی کلانتری رییس سازمان محیط‌زیست سال گذشته عنوان کرد که ۷ میلیارد دلار از ۱۲ میلیارد دلار واردات موادغذایی به کشور مربوط به محصولات تراریخته است.
وی افزود: روغن نباتی، ذرت، سویا و در مواردی حتی گوشت‌هایی که وارد می‌شود تغذیه شده از محصولات تراریخته است.
کلانتری همچنین تاکید کرده است که روغن‌نباتی ۸۰ درصد، سویا ۹۰ درصد و ذرت نیز ۷۰ درصد تراریخته وارد کشور می‌شود.
دی ماه سال ۹۸ نیز برخی از انجمن‌های علمی کشور در نامه‌ای به جهانگیری معاون اول رییس جمهور اعتراض خود را نسبت به عدم توجه و بومی‌سازی و تولید داخلی محصولات تراریخته اعلام کردند در این نامه ذکر شده بود که نزدیک به سه دهه از سرمایه‌گذاری مادی و معنوی در امر تحقیق و پژوهش بر روی تولید محصولات تراریخته می‌گذرد و به پیشرفت‌های قابل توجهی نیز در این زمینه دست یافته‌ایم و ایران در زمینه تولید محصولات تراریخته پتانسیل‌های بسیاری دارد اما در حدود ۴ سال است که درخواست مجوز تولید این محصولات از جمله نوعی پنبه مقاوم به آفت و بی‌نیاز از مصرف سموم آفت‌کش بی‌پاسخ مانده است.

باقی‌مانده سموم بدتر است یا تراریخته؟

هنوز دنیا به اجماع کاملی در زمینه مضرر بودن محصولات تراریخته نرسیده است اما می‌توان گفت‌ وقتی محصولی مهندسی ژنتیک شده و تراریخته تولید می‌شود یعنی آن دانه، بذر و یا محصول بین نژاد اصلی و والد است و فقط یک صنعت در آن تغییر کرده است که این صفت از ویژگی‌هایی چون مقاومت به آفات و یا سایر ویژگی‌ها برخوردار است اما این در حالی است که در سایر محصولات غیرتراریخته سم ریخته شده، سرطان‌زا و مضر بودن آن به اثبات رسیده است که متأسفانه شاهد بروز سرطان و رخدادهای بعد آن هستیم که خطرات احتمالی ۲۰ سال آینده آن نیز مشهود است.

تراریخته بهتر است یا ارگانیک؟

به تازگی واژه تراریخته و ارگانیک در رسانه‌های فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بسیار مورداستقبال کاربران قرار گرفته، اما متأسفانه بسیاری از مردم هنوز تعریف دقیقی و واضحی چه از محصولات تراریخته و چه از محصولات ارگانیک ندارند.
محصول ارگانیک محصولی است که در پروسه کاشت، داشت و برداشت هیچ‌گونه سموم و آفت‌کشی به آن وارد نشده و حتی ماشین‌ که دودزا هم از کنار این مزارع رد نشده و کاملاً طبیعی است.
در رابطه با تعریف تراریخته نیز برطبق تحقیقات به عمل آمده دانشگاهی باید اینگونه عنوان کرد که مهندسی ژنتیک به صورت آگاهانه ساختار ژنی گیاه را تغییر می‌دهد تا مقاومت گیاه به برخی آفات یا بیماری‌های گیاه بهبود یابد عملکرد گیاه بالا برود و بهره‌وری کشاورز افزایش یابد.
برخی از مردم تراریخته را محصولی می‌دانند که دارای ژن است و ژن برای مردم واژه‌ای ترسناک بوده این در حالیست که هیچ موجود زنده‌ای نیست که ژن نداشته باشد.
واژه دستکاری ژنتیک هم در تعریف تراریخته سبب تشویش اذهان عمومی می‌شود، در صورتی‌که بهتر است از واژه دست‌ورزی ژنی استفاده کرد.
آیا محصولات تراریخته بیماری‌زاست؟ برای پاسخ به این سؤوال باید به آمار جهانی تولید و مصرف این نگاهی بیاندازیم بیش از یک تریلیون محصول تراریخته ملی دو دهه گذشته در جهان تولید و مصرف شده، اما اخباری از پیامدهای منفی آن روی مصرف‌کنندگان گزارش نشده است، اما برخی از افراد در ایران معتقدند مصرف این محصولات در ایران سبب رشد بیماری اوتیسم، آلزایمر، دیابت و حتی افزایش سرطان شود!

کارشناسان چه نظری دارند

مهندس غفاری، کارشناس مسؤول پژوهشگاه سازمان ملی استاندارد در گفت‌وگو با خبرنگار ما در پاسخ به این سؤال که سازمان استاندارد چه دستورالعملی برای شرکت‌های تولیدی صنایع غذایی با محصولات تراریخته تدوین کرده است گفت: اصولاً دستورالعمل‌های سازمان ملی استاندارد، به‌صورت استاندارهای ملی منتشر می‌شود که درصورت اجباری بودن استاندارد یک محصول، آن محصول بدون کسب مهراستاندارد اجازه توزیع و فروش در بازار ندارد و در‌صورت عدم اجباری بودن استاندارد یک محصول، تولیدکننده می‌تواند مهر استاندارد تشویقی دریافت کند که امتیازی برای آن محصول نسبت به سایر محصولات محسوب می‌شود.در حال حاضر در هیچیک از استانداردهای روغن‌ها، برای وضعیت تراریختگی آنها معیاری تعیین نشده است. وی در رابطه با میزان استاندارد مصرف ماده اولیه تراریخته در محصول نهایی خاطرنشان کرد: همانطور که گفتم، در استانداردهای ملی ایران در ارتباط با روغنها، اشاره‌ای به تراریختگی آنها یا مواد اولیه آنها نشده است.
البته استانداردهای ملی برای استخراج اسیدنوکلئیک، ردیابی کیفی و کمّی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان تراریخته بودن دانه‌های روغنی مثل سویا، ذرت و کلزا را تشخیص داد.
در حال حاضر در کشور عمدتا این استانداردها برای ردیابی و تشخیص تراریختگی توسط آزمایشگاه‌ها مورد اعتماد وزارت بهداشت و سازمان استاندارد مورد استفاده قرار می‌گیرد، چون این روش‌ها در سطح بین‌المللی صحه‌گذاری شده‌، و نتایج حاصل از آنها نیز معتبر است.
غفاری در ادامه به بیان فواید مصرف محصولات تراریخته پرداخت و افزود: به دور از هرگونه پیش‌داوری باید بگویم که این محصولات نیز مانند هر محصول دیگری که حاصل فناوری جدیدی است، مزایا و نگرانی‌هایی دارد.
مزایای محصولات حاصل از بیوتکنولوژی مدرن و مهندسی ژنتیک شامل همه خصوصیاتی است که یک ارگانیسم برای کسب آنها مورد دستکاری ژنتیکی قرار میگیرد، مانند مقاومت به آفات و بیماریها، خشکی، شوری، سرما و… که باعث افزایش و ارتقای کیفیت محصول و نفع کشاورز و تولیدکننده و در نهایت مصرف کننده می‌شود، ولی اگر در مورد نگرانی‌های مربوط به ارگانیسم‌ها و محصولات غذایی بخواهیم صحبت کنیم، باید گفته شود که در مورد این تکنولوژی، آنقدر پروتکل‌های ایمنی تدوین شده که ابداع کننده و تولید کننده یک محصول تراریخته نمی‌تواند محصولی تولید کند که برای مصرف کننده صدمه ایجاد کند.
اصلی وجود دارد، بنام این همانی یا Substantial equivalence که اساس آن، مشابهت کامل محصول تولید شده با والد آن است. این اصل ابتدا توسط OECD پیشنهاد شد و توسط FAO و WHO پذیرفته شد و اساس راهنماهای کدکس برای ارزیابی ایمنی و سلامت غذاهای حاصل از ارگانیسم‌های تراریخته قرار گرفت.
براساس این اصل، یک ارگانیسم تراریخته که برای تولید غذا مورد استفاده قرار می گیرد، میکروارگانیسم، گیاه یا حیوان باید کاملا مشابه با والد خود باشد و تنها تفاوت، خصوصیت تغییر یافته آن است و ارزیابی‌های ایمنی نیز بر این اساس انجام می‌شود.
بنابراین، ارگانیسم تراریخته و محصولی که مجوز ورود به بازار را می‌گیرد، مطمئنا عاری از هرگونه ایراداتی است که به‌عنوان نگرانی‌های مربوط به این محصولات بیان می‌شود، مانند ایحاد حساسیت یا مسمومیت در مصرف کنندگان.

همه ارگانیسم‌های تراریخته باید طبق پروتکل‌های معتبر بین‌المللی نظیر دستورالعمل‌های OECD از نظر ایجاد سمیت با حساسیت مورد بررسی قرار گیرند و ارزیابان ایمنی این محصولات در ایران (کمیته‌های ایمنی زیستی وزارت بهداشت و کشاورزی و محیط زیست) و سایر کشورها نیز نتایج این بررسی‌ها را از ابداع کننده یا تولید کننده ارگانیسم تراریخته می‌خواهند وگرنه مجوز صادر نمی‌شود.
ضمن اینکه تولید کننده یک ارگانیسم تراریخته باید از نظر ژنتیکی نیز نشان دهد که هیچ تغییری غیر از آنچه که مد نظر بوده، در ژنوم ارگانیسم ایجاد نشده است، در حالیکه در سایر تکنولوژی‌هایی که برای به زراعی یا به نژادی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بخصوص استفاده از پرتودهی برای تولید محصولات با کیفیت و کمیت بالاتر که در ایران نیز مرسوم است و در سازمان انرژی اتمی انجام میشود، این بررسی‌ ژنتیکی انجام نمی‌شود.
به عبارت دیگر، ممکن است در محصولی که تحت پرتودهی قرار گرفته، تغییرات ژنتیکی دیگری غیر از آنچه که مورد نظر است، ایجاد شده باشد و پروتئین‌های ناخواسته‌ای تولید شده باشد که برای مصرف کننده مضر باشد.
لذا با در نظر گرفتن اینکه هیچگاه نمی‌توان در مورد هیچ محصول یا تکنولوژی کلی و قاطعانه نظر مثبت یا منفی داد، باید گفت که فواید حاصل از ارگانیسم‌های تراریخته نسبت به مشکلاتی که احتمال دارد وجود داشته باشد، بسیار بیشتر است.
چنانچه در دستورالعمل‌های بین‌المللی نیز همیشه از احتمال خطر (risk) صحبت می‌شود، نه خود خطر.
در ضمن! باید همیشه مسائل اقتصادی و امکانات کشور را نیز برای پذیرش یک تکنولوژی در نظر گرفت. اینکه بگوییم ما محصول تراریخته نمی‌خواهیم، چون ممکن است در نسل‌های بعد، احتمالا مشکلی ایجاد شود، صحیح نیست. باید بررسی شود که اصلا امکان دسترسی به مشابه غیرتراریخته آن محصول وجود دارد؟ در دنیایی که بیش از ۸۰ درصد سویا تراریخته است، ما چطور می‌توانیم به سویای غیرتراریخته دسترسی پیدا کنیم و اصلا هزینه‌ کردن در این موارد، ارزش دارد؟
وی در پاسخ به این‌که آیا سیاه‌نمایی در رابطه با مصرف محصولات تراریخته صحیح است گفت: به‌نظر بنده سیاه‌نمایی بر روی محصولات تراریخته، یک برنامه سازمان یافته و با اهدافی غیر از توجه به سلامت مصرف کنندگان است.
باید از کسانی که‌ تبلیغات ضد تراریخته می‌کنند، پرسید که آیا جایگزین عملی و در دسترس و مقرون به صرفه‌ای برای این‌ محصولات دارید؟
عنوان کردن محصولات ارگانیک فقط یک تبلیغ غیر قابل دسترس و غیر علمی و غیر عملی است.
در حال حاضر هیچ سازمان دولتی متولی ارزیابی محصولات ارگانیک نیست و همه می‌دانیم که بسیاری از محصولاتی که به‌عنوان ارگانیک عرضه می‌شوند، خصوصیات لازم را ندارند و فقط در بازار آشفته ایران، از احساسات مصرف کنندگان سوء استفاده می‌کنند.
حتی در بازارهای جهانی نیز، محصولات ارگانیک نمی‌توانند جایگزین محصولات تراریخته باشند. آیا تاکنون سویای ارگانیک دیده‌اید؟ اصلا امکان تولید محصولات زراعی و دانه‌های روغنی ارگانیک وجود دارد؟
پس نباید این دو با هم تداخل یابند، ارگانیک یک نظام تولید است که مشخصات خود را دارد و نمی‌توان هر محصولی را تحت معیارهای این نظام تولید کرد و مهندسی ژنتیک یک تکنولوژی است که مانند سایر تکنولوژی‌های نوین نباید از آن فرار کرد، ولی باید اصول ایمنی تدوین شده را برای استفاده از آن به‌کار گرفت.
در به‌کارگیری اصول ایمنی، مانند برحسب‌گذاری نیز باید امکانات و شرایط و ضروریات را در نظر گرفت.
به‌طور مثال در مورد روغن‌ها، ضمن ادای احترام به مسؤولین محترم وزارت بهداشت، با توجه به شرایط تولید روغن و عدم احتمال یا احتمال بسیار جزئی وجود اسید نوکلییک یا پروتئین تغییر ژنتیکی یافته در روغن استحصال شده از دانه روغنی و حتی نامحتمل بودن ردیابی آن در روغن، برچسب‌گذاری کاری است که موجب تحمیل هزینه بی‌مورد به تولید کننده و در نهایت مصرف کننده می‌شود.
بنابراین، در تدوین مقررات نیز باید علاوه بر مسائل بهداشتی، مسائل اقتصادی نیز در نظر گرفته شود.
وی در پاسخ به این سؤوال که در نهایت تراریخته مصرف بکنیم یا خیر گفت: آیا جایگزینی برای محصولات تراریخته وجود دارد؟ مثلا آیا امکان مصرف روغن حاصل از سویای غیرتراریخته وجود دارد؟
آیا از نظر اقتصادی، برای همه مردم امکان دسترسی و خرید روغن مثلا کنجد یا آفتابگردان وجود دارد و اصلا روغن‌هایی که در برخی فروشگاه‌ها از کنجدها و دانه‌های روغنی دیگر استخراج می‌شوند، سلامت‌تر از روغن‌های تولیدی در کارخانجات هستند؟
بنابراین، با توجه به ارزیابی‌های ایمنی که محصولات تراریخته پشت سر می‌گذارند، ضرورتی ندارد که حساسیت بیش از حد نسبت به مصرف این محصولات نشان داده شود و باید اطمینان داشت که اگر سلامت این محصولات بیشتر از محصولات حاصل از سایر تکنولوژی‌ها نیست، کمتر هم نیست.

سختگیری‌های اروپا روی محصولات تراریخته ملاک است

مهندس شایگان، کارشناس مسؤول سازمان غذا و دارو نیز در رابطه خط مشی سازمان غذا و دارو و تراریخته به خبرنگار ما گفت: در مورد تراریخته اهمیت اساسی در زمینه ایمنی است. به طور کلی هر ماده غذایی که بخواهد بر روی آن مهندسی ژنتیک صورت بگیرد به این صورت است که یک ژن جدید را در محصول ایجاد یا جایگزین می‌کنند تا با توجه به هدف در پیش‌رو یا به آفات مقاوم باشد یا خشکی یا سایر اهداف. به‌همین منظور مبنای این صحت و سقم این رخداد را نهاد ایمنی اتحادیه اروپا قرار داده‌ایم که متوجه شویم که این رخداد مورد تایید این نهاد قرار گرفته است یا خیر. چرا به این نهاد باید مراجعه کرد چون اتحادیه اروپا بر روی تولید محصولات تراریخته بسیار سختگیرانه عمل می‌کند.
وی ادامه داد: با توجه به این‌که این محصولات در حجم انبوه از کشورهایی صادر و به کشورهایی وارد می‌شود علاوه بر این‌که در کشور مبداء و آزمایش ارزیابی خطر صورت می‌گیرد در کشور مقصد نیز این آزمایشات دوباره انجام می‌شود و به تعریفی محصولات دبل چک می‌شوند.
شایگان با اشاره به این‌که عمده‌ترین واردات محصول تراریخته به کشور گلزا، سویا، ذرت و پنبه دانه است و در دو سال گذشته هم مطلقاً پنبه دانه تراریخته به کشور وارد شده تأکید کرد:
میزان ۹۰ درصد تولید جهانی سویا به صورت تراریخته است و کلزا و ذرت نیز کمتر از ۴۰ درصد تولید جهانی آن به شکل تراریخته است.
وی ادامه داد: در تمام دنیا ۳۱ محصول تراریخته صنایع غذایی وجود دارد و همه دنیا در حال حاضر این محصولات استفاده می‌کنند.
شایگان در توضیح آزمایشات دبل چک گفت: از کشور صادرکننده اطلاعاتی مبنی بر این‌که محصول تراریخته در این کشور مدت‌ها مورد استفاده بوده و مشکلی و مخاطره‌ای را برای مصرف‌کننده به همراه نداشته دریافت می‌کنیم بعد از آن هم کلیه تاییدیه‌ها و اطلاعات موجود را در سایت اتحادیه اروپا رویت و مطابقت می‌دهیم اگر مغایرت داشت به هیچ وجه تاییدیه سازمان غذا و دارو برای واردات صادرات نمی‌شود.
وی در رابطه با این‌که سالیان سال است که محصولات تراریخته به کشور وارد می‌شود، اما از چه زمانی شرکت‌های صنایع غذایی ملزم به درج واژه تراریخته بر روی بسته‌های محصول شدند، تصریح کرد: طبق قانون ایمنی زیستی و تبصره بند چ ماده ۳۱ برنامه ششم توسعه کشور شرکت‌ها ملزم به اطلاع‌رسانی هستند و قانون ایمنی زیستی صراحتاً این حق را به مصرف کننده داده است که در رابطه با درصد وجود محصول تراریخته در ماده مصرفی آگاهی داشته باشد در همین رابطه نیز باید تأکید کنم بعضی از محصولات نهایی تغییر ژنتیک یافته مثل روغن تصفیه شده که از دانه‌های روغنی‌ تراریخت تولید شده یا محصولات پالایشگاهی که به آنها بسیار تصفیه شده می‌گویند مثل فروکتوز یا نشاسته که از نشاء ذرت تراریخته هستند مطلقاً ژنی در آن باقی نمانده است. همانگونه که مستحضر هستید ژن‌ها در پروتئین گیاه است چربی‌ها،غ تری‌گلیسیرید پروتئینی ندارد و اسید آمینه ندارد فروکتوز یک قند است، نشاسته کربوهیدرات است و هیچ ژنی در آن باقی‌نمانده است. به‌همین دلیل سازمان غذا و دارو در جلسه شورای ایمنی زیستی خواستار این شد که در واژه GMO یا تغییر ژنتیک یافته روی روغن‌های خوراکی تصفیه شده حذف شود اما متأسفانه به‌دلیل سیاسی بودن واژه تراریخته بازرسی در این زمینه بسیار اعمال نفوذ دارد.

تبلیغات یک طرفه علیه محصولات تراریخته

مهندس شایگان در ادامه در پاسخ به این پرسش «اقتصاد سبز» که چرا همه از واژه تراریخته واهمه دارند گفت: در واقع به‌دلیل این‌که تلویزیون یک طرفه عمل می‌کند و یک تریبون یک طرفه در اختیار مخالفین فناوری تراریخته است، پس بدیهی است که تبلیغات هم جهت یافته و یک طرفه باشد درصورتی‌که فناوری بیوتکنولوژی ملاک توسعه در کشورهای جهان است و یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی قلمداد می‌شود اما این‌که برخی افراد در این زمینه هراس افکنی می‌کنند دلیل آن را نمی‌دانم خوشبختانه در حال حاضر هم عنوان می‌کنم مواردی که اشاره می‌شود تراریخته سبب سقط جنین یا دیابت می‌شود دروغ محض است سازمان بهداشت جهانی WHO به ۲۰ سؤال در مورد تراریخته پاسخ داده شده است که چند سؤال آن به صراحت تأکید کرده که این محصولات هیچ‌گونه مشکلی را برای مصرف‌کننده ایجاد نخواهد کرد.
شایگان در رابطه با تبلیغی که اشاره می‌کند برای آینده و سلامتی فرزندانمان روغن غیرتراریخته مصرف کنیم توضیح داد: بنده به عنوان کارشناس ارشد سازمان غذا دارو به‌هنگام بین محصول تراریخته و غیرتراریخته حتماً محصول تراریخته را انتخاب می‌کنم و آن هم به این دلیل که این محصولات به کرات و به مراتب آزمایش‌های ارزیابی خطر بر روی آن انجام می‌شود و گاهی به‌خاطر پذیرش یک محصول چندین سال بر روی آن تحقیق می‌شود.
وی ادامه داد: در حال حاضر مضرات مصرف باقی‌مانده سموم بسیار بیشتر از این است که بخواهیم تراریخته را با آن مقایسه کنیم.

ابتدا آماده‌سازی زیرساخت‌ها بعد محصولات تراریخته

همچنین افشین اسماعیلی‌فر، رییس پژوهشکده امنیت غذایی دانشگاه آزاد اسلامی نیز در رابطه با تأثیرات مصرف محصولات تراریخته به خبرنگار ما گفت: درباره اثر محصولات تراریخته در بروز و روند بیماری‌ها از جمله سرطان باید گفت: اثر تغذیه‌ای یک محصول در درازمدت بروز می‌کند، مثلا اثرات مصرف آب آلوده، الکل و فست‌فود در درازمدت معنی‌دار خواهد بود، در واقع اثر تغذیه محصولات تراریخته را نمی‌شود در یک برهه کوتاه ۹۰ روزه آزمایش روی موش آزمایشگاهی مورد استناد قرار داد.
سازمان جهانی بهداشت مطرح می‌کند و می‌گوید: محصولات تراریخته موجود در بازار ارزیابی‌های ایمنی، سلامت و زیست‌محیطی را گذرانده‌اند و قابل مصرف هستند، این شامل محصولاتی است که در بازار وجود دارد.
موافقان معتقدند: زیست‌فناوری جزء تخصص‌های کلیدی جهان است و در قبال محصولات تراریخته باید نگاهی علمی داشته باشیم.
وی افزود: به واقع، زیست‌فناوری در کنار انرژی هسته‌ای، هوافضا و آی‌تی جزو تخصص‌ها و دانش‌های هفتگانه جهان است، علت اینکه جزو تخصص‌های کلیدی جهان است این‌که به‌واسطه این فناوری چندین تخصص علمی درگیر است. بنابراین وقتی چنین دانش و فرآیندی در جهان در حال انجام است و سعی می‌کند با استفاده از طبیعت و موجودات زنده بهره‌وری اقتصادی را افزایش دهد، قطعاً عقلانی نخواهد بود که از آن دور باشیم و فاصله بگیریم، اما می‌دانیم که هر فناوری چالش‌های خاص خودش را دارد یعنی در کنار نکات مثبت نکات منفی خودش را هم دارد. اسماعیل‌فر تأکید کرد: هر محصول تراریخته‌ای که قرار است تولید شود باید یکسری آزمایش‌هایی را طی کند. در خاتمه به‌عنوان نتیجه‌گیری تاکید می‌شود اگر می‌خواهیم از فواید این دانش و فناوری بهره‌مند باشیم باید زیرساخت‌های آن در کشور فراهم شود؛ تا زمانی هم که فراهم نشود ورود به این عرصه منطقی نخواهد بود؛ اگر به دانش هسته‌ای و هوافضا ورود کردیم اول زیرساخت‌های آن در کشور فراهم شد. باید هر‌چه سریع‌تر زیرساخت‌ها را فراهم کنیم، ما نمی‌توانیم از قطار پیشرفت فناوری در دنیا عقب بمانیم.
بنابراین باید تلاش کنیم با فراهم کردن زیرساخت استفاده از فناوری زیستی به سمت اقتدار کشور در حوزه امنیت غذایی حرکت کنیم.