اقتصادسبز آنلاین: صنعت پرورش قزل‌آلای رنگین‌کمان با قدمت ۶۰ ساله در سنوات اخیر دچار مشکلاتی ریشه‌ای و زیربنایی شده است.

کشور ما بزرگترین تولیدکننده ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان در دنیا است که متأسفانه به‌دلیل عدم برنامه‌ریزی نهادهای مربوطه و عدم حمایت از تولید داخلی علیرغم تذکرات مکرر رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) در رابطه با حمایت از تولید داخل، به بزرگترین واردکننده نهاده اصلی این صنعت که همان تخم چشم‍ زده قزل‌آلا است تبدیل شده است و اکنون در حدود ۸۰ درصد وابستگی داریم.
ماهی قزل‌آلا در حال حاضر سومین پروتئین حیوانی مصرفی کشور و اولین پروتئین آبزی کشور است و وجود این محصول در سبد غذایی خانوار و امنیت غذایی مردم حایز اهمیت است.
در سال‌های نه چندان دور، کشور در خصوص تولید تخم چشم‍‌زده قزل‌آلا خودکفا بود، لیکن پس از شروع واردات آن هم به بهانه اصلاح نژاد، با ورود بیماری‌های IPN و IHN توسط تخم‌های چشم‍ زده وارداتی به کشور، بسیاری از مزارع تکثیر که در حلقه بالای تولید بودند آلوده و از مدار تولید خارج شدند و در نهایت با ورود بیماری VHS طی سال‌های ۹۱ و ۹۲ به کشور از طریق تخم ماهی آلوده بیش از ۹۰ درصد مزارع تکثیر آلوده و تعطیل و یا کاربری آنها تغییر کرد و کشور جهت تأمین نیاز تولیدکنندگان داخلی و تنظیم بازار، وابسته به واردات این محصول به میزان ۸۰ درصد نیاز خود شد. درخصوص ورود این بیماری، ظن بیوتروریستی وجود دارد و جا دارد که مورد بررسی قرار گیرد. آنچه مسلم است بازار بزرگ مصرف تخم چشم‌زده ایران برای کشورهای اروپایی به خصوص فرانسه و اسپانیا حایز اهمیت است و نیاز آنها به بازار ایران کاملاً مشهود است. با توجه به بروز این شرایط انتظار می‌رفت که مسؤولین ذی‌ربط گام اساسی در جهت رفع وابستگی بردارند ولی متأسفانه در سال ۹۷ تیرخلاص بر پیکره بی‌جان تکثیرکاران کشور وارد شد و با تخصیص ارز دولتی به این نهاده، اندک مزارعی هم که با تلاش فراوان چرخه تولید خود را نگه داشته و یا اصلاح نموده بودند، مجدداً زمین‌گیر شدند و برخی آنها رو به تعطیلی رفتند.

واردات کالای مشابه در کشور خود دارای مسأله است. حال تخصیص ارز دولتی به این کالا خیانتی بزرگ به صنعت و کشور محسوب می‌گردد. متأسفانه علیرغم اعتراض برخی دلسوزان و پیشکسوتان سازمان شیلات کشور، برخی دیگر از آنها با به‌وجود آوردن یک اتحادیه موازی (که خود خلاف قانون است) در این صنعت به بهانه درخواست آن اتحادیه که خود متقاضی و واردکننده تخم چشم‍‌زده است، تخصیص ارز را قطعی نمودند و علاوه بر این موضوع اقدام به واردات بی‌رویه (در حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون تخم چشم‌زده اضافه بر نیاز) به کشور کردند. در این رابطه آنچه که مبرهن است براساس در خواست بخش آبزی‌پروری شیلات ۲۵۰ میلیون قطعه تخم چشم‍ زده برای سال ۹۷ مورد نیاز بوده که متأسفانه در سال مذکور ۳۱۰ میلیون تخم چشم‍ زده وارد گردیده است و دلیل این موضوع، رانت ایجاد شده به‌دلیل تخصیص ارز بوده است. اکنون جای بررسی دارد که پافشاری جهت تخصیص ارز و واردات بیش از اندازه به کشور که باعث برهم خوردن نظم بازار و زیان پرورش‌دهندگان شد، از طریق چه افرادی سازماندهی شده و منافع آن برای چه اشخاصی بوده است.
بنا به گفته دکتر عمار صالحی فارسانی، مدیرعامل شرکت آبزی اکسیر کوثر، پتانسیل تولید تخم چشم‍‌زده قابل رقابت با بهترین برندهای خارجی در کشور وجود دارد که در‌صورت قطع تخصیص ارز دولتی به واردات این نهاده و حمایت سازمان شیلات کشور، پیش‌بینی می‌گردد امکان خودکفایی مجدد در‌خصوص تولید این محصول در کشور در کمتر از دو سال آینده وجود خواهد داشت.