سرویس بین‌الملل اقتصادسبز- شیما نصیری:

صنعت غذا: اتحادیه اروپا اخیرا گزارشی را مبنی بر چشم‌انداز صنعت کشاورزی اروپا تا سال ۲۰۳۰ میلادی منتشر کرده است در ابتدای این گزارش آمده است، اروپایی‌ها تا سال ۲۰۳۰ میلادی گوشت کمتری مصرف خواهند کرد و شیر کمتری نیز می نوشند. اما تولید پایدار انواع محصولات کشاورزی و توسعه زیرساخت های کشاورزی در کشورهای اروپایی مشاهده خواهد شد.

طبق آخرین اطلاعات به‌دست آمده از کمیسیون اتحادیه اروپا، پیش بینی شده تا سال ۲۰۳۰ میلادی مصرف شیر مایع مانند مصرف گوشت گاو و گندم سیاه نیز کاهش پیدا می کند، اما این روند نزولی هیچ گونه آسیبی به تولید پایدار محصولات کشاورزی وارد نخواهد کرد. نکته قابل توجه انجاست که با وجود کاهش مصرف این محصولات، تولید کل تا سال ۲۰۳۰ میلادی یکسان خواهد بود و شاید اندکی هم افزایش یابد. شاید به این دلیل است که صادرات شیر، محصولات لبنی، گوشت خوک و طیور از کشورهای اروپایی به سایر کشورها افزایش می‌یابد.
به‌طور کلی باید گفت که هم از نظر آب و هوا و هم با توجه به مسائل زیست‌محیطی، بهتر است که مصرف محصولات حیوانی در کل جهان کاهش پیدا کند. چراکه تولید و مصرف محصولات حیوانی نیاز به منابع بیشتری (آب، سوخت های فسیلی، نیتروژن و فسفر) به ازای هر مقدار پروتئین یا کالری در مقایسه با تولید غذای گیاهی دارد. از این رو هم هزینه ها را کاهش می دهد و هم برای سلامتی انسان مفیدتر است.
در واقع تأثیرات زیست محیطی تولید حیوانات بین مناطق مختلف، سیستم های تولید و انواع محصولات بسیار متفاوت است و خطر نشت مواد مغذی نیز به شرایط محلی بستگی دارد. برخی از سیستم های دامپروری ممکن است در تولید هر کیلوگرم مواد غذایی، میزان انتشار مواد مغذی کمی داشته باشند، اما تلفات زیادی در مواد مغذی در هر منطقه از مزارع زراعی زیر کشت وجود دارد.
اگر تولید گوشت در منطقه اروپا همچنان در یک سطح بالا باقی بماند و یا حتی افزایش یابد، طی دهه‌های آینده، کشاورزان به طور کلی باید در کاهش مازاد مواد مغذی دست به کار شوند. در حال حاضر در بعضی از منطق اروپا، پتانسیل بسیار بالایی برای استفاده بهتر از کود و کاهش وابستگی به کودهای وارداتی وجود دارد.

آینده صنعت کشاورزی اروپا تا سال ۲۰۳۰ میلادی

بخش محصولات زراعی: کل کاربری اراضی کشاورزی همچنان در حال کاهش است و به حدود ۱۷۶ میلیون هکتار خواهد رسید. همچنین مساحت غلات اصلی، چمنزارهای دائمی و محصولات دائمی کاهش می‌یابند. کاربری اراضی برای تامین علوفه، تولید سویا و سایر محصولات پروتئینی نیز روند رو به رشد را طی خواهند کرد. این در حالی است که تولید سوخت های زیستی نیز به طور کلی پایدار خواهد ماند.

بخش گوشت:

تولید گوشت در حدود ۴۸ میلیون تن در سال خواهد ماند. با این‌حال، سهام گوشت‌های مختلف تغییر خواهد کرد. تعداد کل دام کاهش می یابد و ۹۰ درصد از کل گوشت تولید شده در اتحادیه اروپا در داخل کشورها مصرف می شوند. بازیابی اندک برای تولید گوشت گوسفند و بز، کاهش مصرف گوشت خوک، افزایش صادرات گوشت خوک به‌ویژه به کشور چین، رشد تولید و مصرف مرغ و افزایش صادرات آن به کشورهای خارج ار اتحادیه اروپا از دیگر اتفاقاتی ست که تا سال ۲۰۳۰ میلادی در اتحادیه اروپا رخ می‌دهد.

بخش شیر و لبنیات:

رشد تقاضا و مصرف جهانی آن به‌ویژه در افریقا رخ خواهد داد. همچنین متوسط تولید شیر، با ۰٫۸ درصد در سال افزایش یافته و تا سال ۲۰۳۰ میلادی به ۱۸۲ میلیون تن خواهد رسید. کاهش مصرف شیر مایع در اتحادیه اروپا، تمرکز بیشتر بر روی «محصولات با ارزش افزوده» بالاتر، تامین ۳۵ درصد از رشد تقاضای جهانی توسط اتحادیه اروپا، افزایش صادرات پنیر، کره، پودر شیر بدون چربی، پودر شیر کامل و پودر آب پنیر در اتحادیه اروپا از دیگر رویدادهایی‌ست که تا سال ۲۰۳۰ میلادی پیش بینی شده است. این در حالی است که برای برآورد رشد مصرف اتحادیه اروپا برای محصولات لبنی «سنتی» (عمدتاً پنیر) نزدیک به ۹۰۰ هزار تن شیر اضافی در سال مورد نیاز است.

بخش مصرف و اقتصاد:

تا سال ۲۰۳۰ میلادی درآمد کشاورزی اتحادیه در هر واحد کار به طور دقیق ثبت می‌شود. همچنین ارزش تولید ۱۷ درصد رشد را تجربه خواهد کرد. ایجاد فرصت قوی‌تر برای کشاورزان برای تمایز محصولات خود و ارزش افزوده بر روی محصولات خاص، افزایش تقاضای مصرف‌کننده نسبت به مواد غذایی و منابع آن و تأثیر آن بر محیط و تغییرات آب و هوا و رشد تقاضا برای مواد‌غذایی آلی و محلی تولید شده نیز از جمله پیش بینی های صورت گرفته از سوی اتحادیه اروپا می‌باشد.
بخش محیط‌زیست و آب و هوا: طبق اطلاعات ثبت شده، انتشار کل گازهای گلخانه‌ای از گلخانه در مقایسه با سال ۲۰۱۲ میلادی پایدار است. این در حالی است که تولید گازهای گلخانه‌ای از تولید گوشت کاهش می‌یابد، در حالی‌که انتشار گازهای گلخانه ای از تولید محصولات زراعی و کود دامی افزایش خواهند یافت. همچنین میزان مصرف آمونیاک تا ۹ درصد کاهش می یابد و البته با توجه به افزایش ۳ درصدی روناب نیکل به دلیل رشد کودهای معدنی، اما کل تلفات نیتروژت به آب‌های اتحادیه اروپا تا ۸ درصد کاهش پیدا خواهد کرد.

کشاورزی پایدار و ملزومات آن

انجمن جهانی اقتصاد در یک گزارش رسمی به این نکته اشاره کرده است که برای تأمین نیازهای جهان، کشاورزی پایدار باید همزمان امنیت غذایی، پایداری محیط‌زیست و فرصت اقتصادی را ارایه دهد. دستیابی به این هدف مهم مستلزم ایجاد تحول در بخش کشاورزی است که عوامل اصلی موفقیت در تحول بخش کشاورزی در سطح ملی شامل تعیین جهت درست از طریق رهبری مؤثر، استراتژی و مدل های سرمایه‌گذاری و مقیاس بندی تحول از طریق امور مالی، زیرساخت‌ها، مؤسسات و نظارت می‌باشد.
انجمن جهانی اقتصاد تا کنون بیش از ۶۵۰ سازمان را برای تقویت همکاری بین ذینفعان ذیربط درگیر کرده است. همچنین این انجمن در سطح منطقه ای و کشوری، مشارکت های چند سهامدار در ۲۱ کشور در آفریقا، جنوب شرقی آسیا، هند و آمریکای لاتین از جمله رشد آفریقا و رشد آسیا را کاتالیز کرده است. از این‌رو چنین تلاش هایی موجب ایجاد بیش از ۱۰۰ همکاری زنجیره ای ارزش شده است تا بتواند به توسعه کشاورزی پایدار و فراهم ساختن زیرساخت های آن کمک شایانی نماید.
لازم به ذکر است که انجمن جهانی اقتصاد از طریق تجربه مشارکت های چند منظوره در ۲۶ کشور جهان، مدل جدیدی را برای مشارکت‌های چند جانبه با هدایت کشور در ایجاد کشاورزی پایدار فراهم کرده است. این مدل بر اساس یک دیدگاه مشترک، مجموعه ای از اصول راهنما و یک سری مراحل تاکتیکی را شامل می شود. این انجمن در حال به اشتراک گذاشتن این مدل در سطح جهانی با دست‌اندرکاران و رهبران به عنوان نمونه‌ای مؤثر از رویکردهای چنددارنده در کشاورزی پایدار به منظور کمک به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل است.
در این راستا لازم و ضروری است تا کشورهای جهان در راستای توسعه کشاورزی پایدار در جهان گام‌‌های مؤثری بردارند تا همانند اتحادیه اروپا که تا سال ۲۰۳۰ میلادی بر پایدار بودن بخش کشاورزی خود اطمینان خاطر دارد، سایر کشورها نیز از این اطمینان خاطر برخوردار شوند. در واقع این‌که چه اتفاقاتی در بخش تولید انواع محصولات کشاورزی می افتند، چندان مورد توجه نیستند، بلکه نوع عملکردها و ایجاد شرایط و بستر مناسب در توسعه بخش کشاورزی و حفظ اراضی بایر از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار هستند.
بنابراین نباید این بخش را نادیده گرفت، چراکه این امر با سلامت و بقای انسان ها ارتباط مستقیم داشته و می‌تواند بسیار ارزش‌گذار باشد. چراکه طبق اطلاعات به دست آمده تا سال ۲۰۵۰ میلادی جمعیت جهان به بیش از ۹٫۸ میلیارد نفر می رسد که شیوه های کشاورزی پایدار می تواند به تأمین مواد‌غذایی این جمعیت کمک کند. در حال حاضر از هر ۸۰۰ میلیون نفر در جهان ۲ میلیون نفر با کمبود مواد‌غذایی روبه‌رو هستند و ۲ میلیون نفر دیگر هم با چاقی مفرط مواجه هستند. از این رو می‌بایست هرچه سریعتر تمامی کشورها به توسعه پایدار در بخش کشاورزی دست یابند.